De zon heeft op vrijdag 9 februari 2024 een krachtige zonnevlam van de X-klasse losgelaten, met een piek om 13u10 GMT en een kortegolfradioblack-out in Zuid-Amerika, Afrika en de zuidelijke Atlantische Oceaan. De zonnevlam kwam van zonnevlek AR3576, dezelfde zonnevlek die op 5 februari een vurige show gaf met een M-klasse zonnevlam en plasma-uitbarsting. Gelukkig voor ons bewoog de zonnevlek op 8 februari voorbij de rand van de zon, waardoor de aarde zich buiten de directe vuurlinie bevond.
Wil je in real-time op de hoogte blijven over de activiteit van onze ster en de kansen op zichtbaar poollicht? Breng dan een bezoekje aan onze zusterwebsite Poollicht.be of download onze zelf ontwikkelde app voor Google Android en Apple.
De monsterlijke zonnevlam ging gepaard met een coronale massa-ejectie (CME), een grote uitstoot van plasma en magnetisch veld van de zon. "Er was een duidelijke uitbarsting met een coronale golf die wijst op een zeer snelle CME naar het westen," zei heliofysicus Alex Young in een bericht op X (Twitter). Als een CME de aarde raakt, kan het ons magnetisch veld verstoren en leiden tot geomagnetische stormen die lastig kunnen zijn voor satellieten die op aarde draaien, maar een genot zijn voor noorderlichtjagers die op jacht zijn naar dramatische beelden.
Omdat de zonnevlek zo ver zuidelijk ligt, is het onwaarschijnlijk dat een CME van zonnevlek AR3576 de aarde rechtstreeks zal raken; het is waarschijnlijker dat hij recht onder ons door zal gaan. Hoewel we misschien niet in de directe vuurlinie staan, betekent dat niet dat we niet worden getroffen. De X-flare veroorzaakte uitgebreide radio blackouts door de sterke puls van röntgenstraling en extreme ultraviolette straling die op het moment van de uitbarsting op de aarde afkwam. De straling bereikte de aarde met de snelheid van het licht in iets meer dan acht minuten en ioniseerde de bovenste laag van de aardatmosfeer, de thermosfeer, waardoor kortegolfradioblackouts ontstonden op het door de zon verlichte deel van de aarde, waaronder Zuid-Amerika, Afrika en de zuidelijke Atlantische Oceaan.
Zonnevlammen ontstaan wanneer magnetische energie zich ophoopt in de zonneatmosfeer en vrijkomt in een intense uitbarsting van elektromagnetische straling. Ze worden op basis van hun grootte ingedeeld in groepen met letters, waarbij de X-klasse de krachtigste is. Dan zijn er de M-klasse vlammen die 10 keer kleiner zijn dan de X-klasse vlammen, dan de C-klasse, B-klasse en tot slot A-klasse vlammen die te zwak zijn om de aarde significant te beïnvloeden. Binnen elke klasse geven getallen van 1 tot 10 (en verder, voor X-klasse vlammen) de relatieve sterkte van een vlam aan. De recente vlam was volgens onze dochterwebsite Spaceweatherlive.com geklokt op X.3.38 met behulp van gegevens van NASA's GOES-16 satelliet.
De zon wordt ongelooflijk actief nu ze het meest actieve deel van haar ongeveer 11-jarige zonnecyclus nadert, die bekend staat als het "zonnemaximum". Gisteren nog (8 februari) draaide een gigantische zonnevlek met zonnevlammen van de M-klasse zich om naar de aarde. De zonnevlek, AR3576, is zo groot dat hij werd gezien door de Perseverance Rover op het oppervlak van Mars. Zouden we een soortgelijke krachtige X-flare uitbarsting kunnen zien van de "Martiaanse zonnevlek"? Alleen de tijd zal het leren!
Beeld van de zon gemaakt met de Solar Dynamics Observatory ruimtesonde - Foto: NASA/SDO
Bron: Space.com
