De zon heeft in de nacht van 22 op 23 februari 2024 een zeer krachtige zonnevlam van de X-klasse losgelaten. De zonnevlam was afkomstig van zonnevlek AR3590, dezelfde zonnevlek die de afgelopen dagen ook al de oorzaak was van enkele andere krachtige uitbarstingen op de zon. De X6.3 zonnevlam van afgelopen nacht was de meest krachtige uitbarsting op de zon uit de huidige zonnecyclus. Nu de zon bijna haar maximum bereikt uit de huidige zonnecyclus zal het aantal uitbarstingen enkel maar toenemen.
Wil je in real-time op de hoogte blijven over de activiteit van onze ster en de kansen op zichtbaar poollicht? Breng dan een bezoekje aan onze zusterwebsite Poollicht.be of download onze zelf ontwikkelde app voor Google Android en Apple.
Drie uitbarstingen binnen 24 uur
Binnen 24 uur zijn er verschillende X-klasse zonnevlammen uitgebarsten vanaf het oppervlak van onze ster, waarvan de krachtigste een X6.3 was. Dat is de krachtigste zonnevlam van de huidige zonnecyclus en de krachtigste sinds een X8.2 uitbarsting in 2017. Hoewel er geen gevaar is voor het leven of de infrastructuur op aarde, kunnen onderbrekingen van hoogfrequente radiocommunicatie en zelfs stroomuitval hebben plaatsgevonden aan de zonbeschenen kant van de aarde. En het zonnevlekkengebied dat hiervoor verantwoordelijk is, AR 3590, draait naar het midden van de zonneschijf, wat betekent dat het een meer op de aarde gerichte uitbarsting kan uitzenden naarmate het verder evolueert. De drie vlammen waren respectievelijk een X1.8 vlam die piekte op 21 februari, een X1.7 vlam die piekte op 22 februari en de X6.3 vlam enkele uren later. De meest zorgwekkende effecten op aarde worden meestal veroorzaakt door een coronale massa-ejectie, of CME. Deze gaan vaak gepaard met vlammen, uitbarstingen van miljarden tonnen coronaal plasma dat de door de ster de ruimte wordt 'gespuwd'. X-klasse vlammen zijn de krachtigste vlammen op de schaal. In het ergste geval kunnen ze grootschalige communicatiestoringen veroorzaken en schade toebrengen aan satellieten, maar zowel de NOAA als het Britse Met Office melden dat de meest recente activiteit geen bedreiging vormt voor de aarde.
Dit soort gedrag van onze ster is niet onverwacht. Onze ster ondergaat periodieke cycli van activiteit: om de ongeveer 11 jaar keert het magnetische veld de polariteit om. Dat wil zeggen, de magnetische noord- en zuidpolen wisselen van plaats. In de aanloop naar de wissel wordt de zon steeds actiever. Er zijn meer zonnevlekken, meer zonnevlammen en meer CME's. De polariteitsomkering vindt plaats als de activiteit een piek bereikt die bekend staat als het zonnemaximum, voordat de zon weer rustig wordt. Wetenschappers denken dat we nu heel dicht bij het zonnemaximum zijn (hoewel we dat pas maanden later weten, omdat wetenschappers het berekenen op basis van afnemende zonneactiviteit). Elke zonnecyclus is anders en voorspellen hoe ze zullen verlopen is niet eenvoudig. We zitten momenteel in de 25e zonnecyclus sinds het begin van de telling. Zonnecyclus 24 was een vrij rustige, ingetogen cyclus en wetenschappers dachten dat 25 waarschijnlijk dezelfde kant op zou gaan. Hij is echter veel sterker geweest dan de officiële voorspellingen aanvankelijk voorspelden.
Wat is een zonnevlam?
Een zonnevlam is een explosie op het oppervlak van de zon, die ontstaat door het plotseling vrijkomen van de energie die wordt vastgehouden in de magnetische velden. Er ontstaat straling over het hele gebied van het elektromagnetische spectrum. Zonnevlammen worden ingedeeld in drie hoofdklassen: C-klasse, M-klasse en X-klasse. M-klasse uitbarstingen zijn kleine uitbarstingen die nauwelijks invloed hebben op de aarde. C-klasse uitbarstingen zijn sterker en kunnen rond de poolgebieden op aarde zorgen voor een uitval van radioverbindingen. Het meest gevaarlijke voor de aarde en de mens zijn de X-klasse uitbarstingen. Deze zorgen voor het uitvallen van radioverbindingen en kunnen storingen veroorzaken op het elektriciteitsnet en bij elektriciteitscentrales. Bekende zonnevlammen van klasse X waren die van maart 1989, die grote schade aan elektriciteitscentrales in Canada veroorzaakten en de uitbarsting op 4 november 2003, die zo groot was dat ze niet gemeten kon worden. Geschat wordt dat deze uitbarsting geclassificeerd moet worden als X28.
