De Extremely Large Telescope (ELT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) is een revolutionaire aardse telescoop met een hoofdspiegel van 39 meter. Het wordt de grootste telescoop ter wereld voor zichtbaar en infrarood licht: 's werelds grootste oog op de hemel. De bouw van dit technisch complexe project verloopt in een vlot tempo. De ELT is nu de mijlpaal van 50% voltooiing gepasseerd. De telescoop bevindt zich bovenop Cerro Armazones in de Chileense Atacama-woestijn. Ingenieurs en bouwvakkers zijn bezig om de structuur van de telescoopkoepel in een snel tempo in elkaar te zetten.
De stalen constructie, die elke dag verandert, krijgt snel de typische kenmerkend ronde vorm voor telescoopkoepels. De spiegels en andere onderdelen van de telescoop worden gebouwd door bedrijven in Europa, waar de werkzaamheden ook voorspoedig verlopen. ESO's ELT krijgt een baanbrekend optisch ontwerp met vijf spiegels, waaronder een reusachtige hoofdspiegel (M1) die bestaat uit 798 zeshoekige segmenten. Meer dan 70% van de onderdelen en steunen voor deze segmenten zijn nu gemaakt. Ondertussen zijn M2 en M3 gegoten en worden ze gepolijst. De vooruitgang aan M4, een adaptieve, flexibele spiegel die zijn vorm duizend keer per seconde aanpast om vervormingen veroorzaakt door luchtturbulentie te corrigeren, is indrukwekkend. Alle zes dunne bloemblad-achtige segmenten zijn klaar en kunnen worden ingebouwd in het geheel. Daarnaast zijn de zes laserbronnen, een ander belangrijk onderdeel van de adaptieve optiek van de ELT, geproduceerd en geleverd aan ESO voor tests.
De andere systemen van de ELT, waaronder het besturingssysteem en de apparatuur om de telescoop te bouwen en in bedrijf te stellen, boeken ook vooruitgang. Daarnaast bevinden alle vier de eerste wetenschappelijke instrumenten zich in de laatste ontwerpfase. Bovendien is het grootste deel van de ondersteunende infrastructuur voor de ELT nu aanwezig op of bij Cerro Armazones. Zo is het technische gebouw dat onder andere gebruikt zal worden voor de opslag en het coaten van verschillende ELT-spiegels volledig ingericht. Daarnaast is de fotovoltaïsche installatie die de ELT-locatie van hernieuwbare energie voorziet, vorig jaar in gebruik genomen.
De bouw van ESO's ELT ging negen jaar geleden van start met een openingsceremonie waarbij de top van Cerro Armazones werd afgevlakt om ruimte te maken voor de reuzentelescoop. De voltooiing van de resterende 50% van het project zal naar verwachting aanzienlijk sneller gaan dan de bouw van de eerste helft van de ELT. De eerste helft van het project omvatte het langdurige en nauwgezette proces van het definitief maken van het ontwerp van de overgrote meerderheid van de onderdelen die voor de ELT moesten worden gefabriceerd. Daarnaast moesten sommige onderdelen, zoals de spiegelsegmenten en de ondersteunende componenten en sensoren, eerst in detail worden getest voordat ze in serie konden worden geproduceerd.
Bovendien werd de bouw beïnvloed door de COVID-19-pandemie, waardoor de bouwlocatie enkele maanden gesloten was en de productie van veel telescooponderdelen vertraging opliep. Nu de productieprocessen zijn hervat en gestroomlijnd, zal de voltooiing van de resterende helft van de ELT naar verwachting slechts vijf jaar in beslag nemen. Toch is het bouwen van zo'n grote en complexe telescoop als de ELT niet vrij van risico's totdat hij echt helemaal klaar is en werkt.
ESO-directeur-generaal Xavier Barcons: "De ELT is de grootste van de nieuwe generatie optische en nabij-infraroodtelescopen op aarde en degene waarvan de bouw het verst gevorderd is. Het bereiken van 50% oplevering is geen geringe prestatie, gelet op de uitdagingen die eigen zijn aan grote, complexe projecten. Het was alleen mogelijk dankzij de inzet van iedereen bij ESO, de voortdurende steun van de ESO-lidstaten en de betrokkenheid van onze partners in de industrie en instrumentconsortia. Ik ben ontzettend trots dat de ELT deze mijlpaal heeft bereikt."
De ELT van de ESO zal volgens de planning in 2028 beginnen met wetenschappelijke waarnemingen. Vragen die astronomen willen beantwoorden, zijn bijvoorbeeld: Zijn wij alleen in het heelal? Zijn de natuurwetten universeel? Hoe ontstonden de eerste sterren en sterrenstelsels? Het onderzoek zal de kennis over het heelal drastisch veranderen en ons anders laten nadenken over onze plaats in de kosmos.
Bron: ESO
