Op 26 mei 2017 heeft de president van de Republiek Chili, Michelle Bachelet Jeria, de ceremonie bijgewoond waarbij de eerste steen is gelegd van ESO’s Extremely Large Telescope (ELT). De ceremonie vond plaats op ESO’s Paranal-sterrenwacht, dicht bij de locatie van de toekomstige reuzentelescoop in het noorden van Chili. Deze mijlpaal luidde het begin in van de bouw van de koepel en de hoofdstructuur van de grootste optische telescoop ter wereld en is het begin van een nieuw tijdperk in de astronomie. Het evenement markeerde ook de aansluiting van de sterrenwacht op het nationale stroomnet van Chili.
President Bachelet werd vandaag ontvangen door Tim de Zeeuw, directeur-generaal van ESO, Roberto Tamai, de ELT programma-manager en Andreas Kaufer, de directeur van de La Silla Paranal-sterrenwacht. Ook aanwezig waren Aurora Williams, minister van mijnbouw, Luis Felipe Céspedes, minister van economische zaken en Andrés Rebolledo, minister van energie. Daarnaast werd de ceremonie bijgewoond door tal van eminente internationale en Chileense gasten uit kringen van regering en industrie, evenals wetenschappers en ingenieurs van ESO en vertegenwoordigers van lokale en internationale media. Een van de hoogtepunten van de ceremonie was de verzegeling van een tijdcapsule die door ESO was voorbereid. De inhoud omvat onder meer een poster met foto’s van de huidige ESO-staf en een exemplaar van het boek dat een beschrijving geeft van de toekomstige wetenschappelijke doelen van de telescoop. Het deksel van de tijdcapsule is een gegraveerde zeshoek, gemaakt van Zerodur®, een model van schaal 1:5 van een van de segmenten van de hoofdspiegel van de ELT. In haar toespraak benadrukte de president: "Met de symbolische start van de constructie bouwen we hier meer dan een telescoop: het is een van de belangrijkste uitingen van wetenschappelijke en technologische mogelijkheden en van het buitengewoon potentieel van een internationale samenwerking."
Tim de Zeeuw bedankte de president en haar regering voor hun niet aflatende steun aan ESO in Chili en hun bescherming van de ongeëvenaarde sterrenhemel van het land: ‘De ELT zal ontdekkingen opleveren waar we ons vandaag simpelweg nog geen voorstelling van kunnen maken, en zal ongetwijfeld talrijke mensen overal ter wereld inspireren om over wetenschap, techniek en onze plaats in het heelal na te denken. Dit zal zeer ten goede komen aan de ESO-lidstaten, Chili en de rest van de wereld.’ Met zijn 39 meter grote hoofdspiegel zal de Extremely Large Telescope (ELT) de grootste optische/infrarood-telescoop ter wereld zijn en de telescoopbouw naar een geheel nieuw plan tillen. Hij zal worden ondergebracht in een enorme draaibare koepel met een middellijn van 85 meter – ruwweg de grootte van een voetbalveld [1].
Een jaar geleden tekende ESO een contract met het ACe Consortium, bestaande uit Astaldi, Cimolai de verkozen onderaannemer EIE Group, voor de bouw van de koepel en de telescoopstructuur (eso1617). Dit was het grootste contract dat ooit door ESO is gegund en tevens het grootste contract ooit in de geschiedenis van de astronomie op vaste bodem. Met het leggen van de eerste steen is de bouw van de koepel en de telescoopstructuur van de ELT officieel begonnen [2]. De ceremonie markeerde ook de aansluiting van de locaties Cerro Paranal en Cerro Armazones op het nationale stroomnet van Chili. Deze aansluiting, die mogelijk is gemaakt dankzij de sterke steun van de Chileense regering, wordt beheerd door de Chileense Grupo SAESA. De nieuwe aansluiting zal de kosten drukken en de betrouwbaarheid en stabiliteit vergroten. Bovendien wordt hiermee de CO2-voetafdruk van de sterrenwacht verkleind.
De ELT is de laatste van vele ESO-projecten die de afgelopen halve eeuw sterk hebben geprofiteerd van de aanhoudende steun van de regering van gastland Chili. De sterke steun van het ministerie van buitenlandse zaken, het ministerie van energie en de nationale commissie voor energie (CNE) is van doorslaggevend belang gebleken voor de succesvolle totstandkoming van de aansluiting aan het stroomnet. De ELT-locatie is gedoneerd door de regering van Chili en is omgeven door een omvangrijke landconsessie die de toekomstige activiteiten van de telescoop tegen allerlei negatieve invloeden moet beschermen, en zo Chili’s status van astronomische hoofdstad van de wereld moeten helpen behouden.
De ELT zal het grootste ‘oog’ zijn dat ooit op de hemel is gericht en kan onze kijk op het heelal radicaal veranderen. Hij zal een breed scala aan wetenschappelijke uitdagingen aangaan, zoals het zoeken naar tekenen van leven op aarde-achtige exoplaneten, het bestuderen van de aard van donkere energie en donkere materie en het waarnemen van de vroegste stadia van het heelal. Daarnaast zal hij nieuwe onvermoede vragen opwerpen en middels nieuwe technologie en technische doorbraken het leven hier op aarde veraangenamen. Het streven is om de ELT in 2024 zijn eerste licht te laten opvangen. Het leggen van de eerste steen luidt een nieuwe astronomische dageraad in.
Noten
[1] De ceremonie werd verplaatst naar de Residencia op Paranal in verband met de harde wind op Cerro Armazones.
[2] De koepel krijgt een totale massa van ongeveer 5000 ton, en de telescoopmontering en buisstructuur zullen een totale bewegende massa krijgen van meer dan 3000 ton. Deze beide structuren zijn verreweg de grootste die ooit voor een optische/infrarood-telescoop zijn gebouwd en daarbij vergeleken vallen alle voorgangers in het niet. De ELT zal werkelijk ’s werelds grootste oog op de hemel zijn.
