Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het bekende sterrenbeeld Hercules.
Mythologie
Hercules was een man met enorme krachten en hij werd door de koning van Mycene, Eurystheus, gedwongen de Twaalf Werken te verrichten. Tijdens één van deze werken moest hij onder andere een woeste leeuw doden die later aan de sterrenhemel werd geplaatst als het sterrenbeeld Leo. Hercules doodde ook een centaur, genaamd Nessus, die zijn vrouw belaagde en de stervende Nessus gaf de raad aan Hercules vrouw, Deianira, om haar kleed te geven aan haar man om zo haar liefde te verzekeren tegenover haar man. Op dit kleed kleefde het bloed van de stervende Nessus en dit bloed werkte als vergif die Hercules doodde. De vader van Hercules, Jupiter, wilde dat zijn verraden zoon aan de sterrenhemel zou worden geplaatst samen met alle andere grote goden en als eerbetoon werd hij aan de nachtelijke hemel geplaatst. Hercules heeft en zeer grote mythologische geschiedenis en veel andere sterrenbeeden zoals Draak, Waterslang en Leeuw verwijzen vaak naar zijn verhalen.
Waar en wanneer vind ik Hercules aan de sterrenhemel?
Hercules is een sterrenbeeld dat vrij makkelijk te vinden is aan de nachtelijke hemel ook al telt het weinig heldere sterren. De kern van dit sterrenbeeld vormt een trapezium en het bevindt zich tussen de sterrenbeelden Boötes en Lier. Indien men een denkbeeldige lijn trekt langs de sterren Delta, Epsilon en Zèta uit het sterrenbeeld Grote Beer zal men bij Hercules terecht komen. In de eerste helft van juni is Hercules te zien rond middernacht in het zuiden en op onze breedtegraad staat dit sterrenbeeld niet ver van het zenit als het over de meridiaan schuift.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Draak (Draco)
- Ossenhoeder (Boötes)
- Noorderkroon (Corona Borealis)
- Slang (Serpens)
- Slangendrager (Ophiuchus)
- Arend (Aquila)
- Pijl (Sagitta)
- Vosje (Vulpecula)
- Lier (Lyra)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De ster Ras Algethi (Alfa) is zowel een dubbelster als een veranderlijke ster en de grootste ster van de twee schommelt van magnitude 3,1 naar 3,9. Deze ster is een rode superreus die enkele keren groter is al onze zon en de tweede ster van Ras Algethi is een groenblauwe ster met magnitude 5 die één keer om de 4.000 jaar een baan beschrijft om zijn grote collega. Deze twee sterren zijn met een kleinere telescoop al makkelijk te onderscheiden en een andere noemenswaardige dubbelster in Hercules is Zèta die magnitude 5,5 heeft en één omwenteling aflegt om zijn grotere begeleider om de 34 jaar.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Hercules?
In het sterrenbeeld Hercules kunnen we twee prachtige bolvormige sterrenhopen waarnemen die ook terug te vinden zijn in de bekende lijst met Messier-objecten. De bekendste van de twee is ongetwijfeld Messier 13 die we ook beter kennen als de 'Herculesbolhoop'. Dit is een van de helderste bolhopen van het noordelijk halfrond en is in 1714 ontdekt door Edmond Halley. Messier 13 heeft een visuele helderheid van magnitude 5,8 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 25 100 lichtjaar van ons. Deze bolvormige sterrenhoop bevat ongeveer 1 miljoen sterren. Messier 13 bevindt zich altijd in het westelijke deel van het vierkant dat het sterrenbeeld Hercules voorstelt.Onder gunstige omstandigheden is de Herculesbolhoop al net met het blote oog te zien. Met een grote verrekijker (7x50 of 10x50) of kleine telescoop is deze bolhoop te zien als een vage vlek. De tweede bekende bolvormige sterrenhoop dat we in het sterrenbeeld Hercules kunnen waarnemen, is Messier 92. Deze bolhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 6,4 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 26 700 lichtjaar van ons. Messier 92 voor het eerst ontdekt door Johann Elert Bode in 1777. In het sterrenbeeld Hercules kunnen we ook de planetaire nevel Abell 39 terugvinden. Deze planetaire nevel bevindt zich op een afstand van 6 800 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 13,7 waardoor deze enkel met grote telescopen zichtbaar is. Deze nevel heeft een straal van ongeveer 2,5 lichtjaar en is nagenoeg cirkelvormig. Het is een van de grootste cirkelvormige planetaire nevels die we kennen. D
De prachtige bolhoop Messier 13 - Foto: Adam Block
De bolhoop Messier 92 - Foto: NASA/ESA
