De maand augustus is voor veel amateur-sterrenkundigen en liefhebbers van hemelverschijnselen een hoogmaand aangezien we in deze maand één van de mooiste zogenaamde 'sterrenregens' te zien krijgen. Elk jaar doorkruist de Aarde in de maand augustus de baan van de komeet Swift-Tuttle wat leidt tot de prachtige Perseïden meteorenzwerm die we in de volksmond ook kennen als 'vallende sterren'. Dit is dus de perfecte periode om een 'wens' te doen of om vanuit je tuin tientallen meteoren waar te nemen!
De komeet Swift-Tuttle, dat de Perseïden veroorzaakt, werd in 1862 ontdekt en draait éénmaal om de 133 jaar om de Zon. Deze komeet heeft behoorlijk wat gruis en puin achtergelaten in zijn baan om onze ster dat een mooie meteorenzwerm veroorzaakt die we beter kennen als de 'Perseïdenzwerm'. Meteoren, ook gekend in de volksmond als 'vallende sterren', zijn kortstondige lichtsporen aan de nachtelijke hemel die ontstaan wanneer stofdeeltjes op een hoogte van ongeveer 100 kilometer met hoge snelheid in de atmosfeer van de Aarde terechtkomen. De Aarde doorkruist jaarlijks enkele belangrijke banen van kometen waardoor we jaarlijks terugkerende meteorenzwermen te zien krijgen. Wanneer veel 'vallende sterren' te zien zijn spreekt men ook wel van een 'sterrenregen'. De naam 'Perseïden' is afgeleid van het sterrenbeeld Perseus aangezien de schijnbare oorsprong van deze meteorenzwerm, het zogeheten 'radiant', in dit sterrenbeeld te vinden is. In theorie verschijnen vanaf half juli al de eerste Perseïden aan de sterrenhemel maar het jaarlijkse hoogtepunt van deze meteorenzwerm vindt steeds in de nacht van 12 op 13 augustus plaats. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met negen dagen vrij kort waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Bij goede omstandigheden moet het dan mogelijk zijn om tijdens de piek vele tientallen meteoren of 'vallende sterren' per uur te zien.
Matige omstandigheden
De Perseïden meteorenzwerm bereikt dit jaar op zondag 13 augustus omstreeks 02u00 zijn maximum. Enkele uren later, om 07u30, staat het radiant, het punt aan de hemel vanwaar de 'vallende sterren' lijken te komen, in het hoogste punt aan de hemel op 84° boven de horizon. In de nacht van 12 op 13 augustus is de Maan voor ongeveer 65% verlicht waardoor dit wel een stoorzender kan zijn. Door de matige omstandigheden zal men dit jaar dan ook een 40-tal Perseïden per uur kunnen waarnemen. Ondanks dit matige aantal is het toch nog steeds de moeite om 's nachts enkele uren naar buiten te gaan om 'vallende sterren' waar te nemen.
Vuurbollen
Meteoren zijn een spectaculair fenomeen aan de nachtelijke hemel maar een 'vuurbol' is nog veel indrukwekkender. Vuurbollen zijn meteoren die helderder zijn dan de planeet Venus (magnitude -4) en kunnen enkele seconden lang te zien zijn. Op basis van waarnemingen zijn sterrenkundigen, onder leiding van Bill Cooke van NASA’s Meteoroid Environment Office, tot de vaststelling gekomen dat de Perseïden de meeste vuurbollen produceren. Het is dus helemaal niet uitgesloten dat, wanneer u op zoek gaat naar Perseïden, u plots een heldere vuurbol aan de hemel ziet voorbij schieten.
TIP:
Om 'vallende sterren' of meteoren waar te nemen, heb je geen speciale apparatuur nodig zoals een dure telescoop. Enkel warme kledij, een veldbed of ligzetel en een locatie met weinig tot geen lichtvervuiling zijn voldoende. Meestal volstaat het al om met het blote een vijftiental minuten naar de sterrenhemel te kijken om één of meerdere 'vallende sterren' te zien.
Perseïden meteoren gefotografeerd door Fred Bruenjes.
