ESO’s VISTA-telescoop geeft een opmerkelijk beeld van de Grote Magelhaense Wolk, een van onze meest nabije galactische buren. VISTA heeft dit sterrenstelsel en diens broertje, de Kleine Magelhaense Wolk, en hun omgeving ongekend gedetailleerd in kaart gebracht. Deze survey stelt astronomen in staat om een groot aantal sterren te bekijken, wat nieuwe mogelijkheden oplevert om de evolutie van sterren, de dynamica van sterrenstelsels en veranderlijke sterren te onderzoeken. De Grote Magelhaense Wolk(GMW) is met een afstand van slechts 163.000 lichtjaar een van onze naaste galactische buren. Hij en zijn broertje, de Kleine Magelhaense Wolk, behoren ook tot de dichtstbijzijnde dwergsterrenstelsels van de Melkweg.
De GMW is tevens de thuisbasis van verschillende stellaire conglomeraten en een ideaal astronomisch ‘laboratorium’ om de processen te onderzoeken die sterrenstelsels vormgeven. ESO’s VISTA-telescoop heeft deze twee sterrenstelsels het afgelopen decennium waargenomen. De opname die vandaag wordt gepresenteerd, is het resultaat van een van de vele surveysdie astronomen met deze telescoop hebben uitgevoerd. Het hoofddoel van de VISTA Magellanic Clouds (VMC) Survey was het in kaart brengen van de stervormingsgeschiedenis en de driedimensionale structuren van de beideMagelhaenseWolken.
VISTA was cruciaal voor het maken van deze foto, omdat deze de hemel waarneemt op nabij-infrarode golflengten. Hierdoor kan hij door de stofwolken heen kijken die delen van het sterrenstelsel aan het zicht onttrekken. Deze wolken houden een groot deel van het zichtbare licht tegen, maar zijn transparant bij de langere golflengten waarop VISTA de hemel waarneemt. Als gevolg hiervan zijn veel meer van de sterren die het hart van dit sterrenstelsel bevolken duidelijk zichtbaar. Astronomen hebben ongeveer 10 miljoen afzonderlijke sterren in de Grote Magelhaense Wolk nauwkeurig onderzochten en met behulp van geavanceerde stermodellenhun leeftijden bepaald [1]. Daarbij hebben ze ontdekt dat jongere sterren meerdere spiraalarmen in dit sterrenstelsel markeren. Mensen op het zuidelijk halfrond kijken al duizenden jaren geboeid naar de Magelhaense Wolken, maar in Europa waren ze tot de tijd van de ontdekkingsreizen vrijwel onbekend. De namen die we nu voor beide sterrenstelsels gebruiken verwijzen naar deontdekkingsreiziger Ferdinand Magelhaen, die 500 jaar geleden de eerste zeereis rond de aarde leidde.
In de logboeken die de expeditie terug naar Europa bracht, werden veel plaatsen en zaken genoemd waar Europeanen nog nooit van hadden gehoord. De geest van onderzoek en ontdekking komt tegenwoordig steeds opnieuw tot leven in het werk van astronomen over de hele wereld, waaronder het VMC-team wiens waarnemingen hebben geleid tot deze verbluffende foto van de Grote Magelhaense Wolk.
Noten
[1] Stermodellen stellen astronomen in staat om leven en dood van sterren te voorspellen en geven op die manier inzicht in stellaire eigenschappen zoals leeftijd, massa en temperatuur.
Meer informatie
De sterren die op deze foto zijn ontdekt worden besproken in het artikel ‘The VMC Survey - XXXIV. Morphology of Stellar Populations in the Magellanic Clouds’, dat in het tijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Societyzal verschijnen.
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili en strategisch partner Australië. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT) en haar toonaangevende Very Large Telescope Interferometer, evenals twee surveytelescopen – VISTA, die in het infrarood werkt, en de op zichtbare golflengten opererende VLT Survey Telescope. ESO speelt tevens een belangrijke partnerrol bij twee faciliteiten op Chajnantor, APEX en ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
