Ter gelegenheid van de inauguratie van de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, die vandaag in Napels heeft plaatsgevonden, is een spectaculaire nieuwe foto vrijgegeven van de Carinanevel. De foto van dit bekende stervormingsgebied is gemaakt met assistentie van Sebastián Piñera, de president van Chili, tijdens diens bezoek aan de sterrenwacht op 5 juni 2012.
De nieuwste telescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal (Chili), de VLT Survey Telescope (VST), is vandaag geïnaugureerd in de sterrenwacht van Capodimonte van het Italiaanse Nationale Instituut voor Astrofysica (INAF) in Napels (Italië). De ceremonie werd bijgewoond door de burgemeester van Napels, Luigi De Magistris, de president van INAF, Giovanni Bignami, de ESO-vertegenwoordigers Bruno Leibundgut en Roberto Tamai, en de belangrijkste promotor van de telescoop, Massimo Capaccioli van de Universiteit van Napels en INAF.
De VST is een geavanceerde 2,6-meter telescoop, met in zijn hart de enorme 268-megapixel camera OmegaCAM. Hij is ontworpen om de hemel niet alleen snel, maar ook heel scherp in kaart te brengen. De VST is een gezamenlijke onderneming van ESA en INAF, en OmegaCAM is geleverd door het OmegaCAM-consortium [1]. Ter gelegenheid van de inauguratie is een spectaculaire opname van de Carinanevel gepresenteerd die met de nieuwe telescoop is gemaakt.
Dit stervormingsgebied is een van de meest opvallende en gefotografeerde objecten van de zuidelijke hemel. Diverse ESO-telescopen hebben er al opnamen van gemaakt (eso1208, eso1145, eso1031, eso0905). De gloeiende gaswolk is echter zó groot dat de meeste grote telescopen hem alleen stukje bij beetje in beeld kunnen brengen. Dat maakt hem geknipt als doelwit voor de VST en zijn grote camera. Dankzij zijn uitstekende optiek en standplaats kan de VST zeer scherpe opnamen maken. En omdat hij is ontworpen voor het doen van hemelsurveys, heeft hij ook een zeer groot beeldveld waar de Carinanevel bijna in zijn geheel in past.
Vandaar ook dat de Carinanevel centraal stond bij het bezoek dat de president van Chili, Sebastián Piñera, en diens echtgenote, Cecilia Morel, op 5 juni 2012 aan de VST brachten (eso1223). De opname die de president bij deze gelegenheid hielp maken is nu met andere recente VST-beelden van de Carinanevel gecombineerd tot een van de meest gedetailleerde en kleurrijke foto’s die ooit van dit object zijn gemaakt.
De Carinanevel is een enorme stellaire kraamkamer die op een afstand van ongeveer 7500 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Carina (Kiel) staat [2]. Daarmee is deze wolk van gloeiend gas en stof, die aangelicht wordt door enkele van de helderste en zwaarste sterren die we kennen, een van de meest nabije stervormingsgebieden. De Carinanevel is een perfect laboratorium voor astronomen die geïnteresseerd zijn in de turbulente eerste levensfasen van sterren.
De opvallende rode tint van de foto is afkomstig van waterstofgas in de nevel, dat onder invloed van het intense ultraviolette licht van jonge, hete sterren aan het gloeien wordt gebracht [3]. Ook andere kleuren, uitgezonden door andere elementen in het gas, zijn te zien, evenals vele stofwolken. Vlak boven het midden van de foto staat de heldere ster Eta Carinae (eso0817). Deze kolossale, instabiele ster, die in de negentiende eeuw sterk in helderheid toenam, is een goede kandidaat voor een toekomstige supernova-explosie.
Noten
[1] Het VST-programma was een gezamenlijke onderneming van de INAF-sterrenwacht van Capodimonte bij Napels (Italië), en ESO. INAF ontwierp en bouwde de telescoop in samenwerking met vooraanstaande Italiaanse bedrijven, en ESO was verantwoordelijk voor de behuizing en de civiele techniek ter plaatse. OmegaCAM, de camera van de VST, is ontworpen en gebouwd door een consortium van instituten in Nederland, Duitsland en Italië, met belangrijke bijdragen van ESO. De nieuwe telescoop wordt beheerd door ESO, dat ook de verzamelde data archiveert en distribueert. Voor verdere details zie eso1119.
[2] Carina is de kiel van het mythologische schip Argo (van Jason en de argonauten).
[3] Het speciale filter voor het waarnemen van waterstofemissie is beschikbaar gesteld door het VPHAS+ Consortium.
Meer informatie
Het jaar 2012 staat in het teken van de vijftigste verjaardag van de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarneemlocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
