Nieuwe gegevens van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en andere telescopen zijn gebruikt om deze spectaculaire afbeelding te maken van een web van filamenten in de Orionnevel. De afgebeelde structuren lijken roodgloeiend heet, maar in werkelijkheid zijn ze zo koud dat astronomen een bijzondere telescoop als ALMA moeten gebruiken om ze te kunnen waarnemen.
Deze spectaculaire en ongewone afbeelding toont een deel van de bekende Orionnevel, een stervormingsgebied op ongeveer 1350 lichtjaar van de aarde. Ze is een combinatie van een mozaïek van millimetergolflengte-opnamen van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en de IRAM 30-meter telescoop, weergegeven in rood, en een vertrouwder ogende infraroodopname van het HAWK-I-instrument van ESO’s Very Large Telescope (blauw gekleurd). De groep heldere blauwwitte sterren linksboven is de Trapezium-sterrenhoop, die uit jonge, hete sterren van slechts een paar miljoen jaar oud bestaat.
De sliertige, vezelachtige structuren op deze grote opname zijn lange filamenten van koud gas, die alleen waarneembaar zijn met telescopen die in het millimetergolflengtebereik werken. Op zowel optische als infrarode golflengten zijn ze onzichtbaar, wat ALMA tot een van de weinige instrumenten maakt waarmee astronomen hen kunnen onderzoeken. Dit koude gas leidt tot de vorming van nieuwe sterren: het stort onder de kracht van zijn eigen zwaartekracht geleidelijk ineen totdat het voldoende is samengeperst om een protoster te vormen – de voorloper van een ster. De wetenschappers die de gegevens hebben verzameld waarop deze opname is gebaseerd, hebben deze filamenten onderzocht om meer te weten te komen over hun structuur en samenstelling. Ze gebruikten ALMA om te zoeken naar sporen van het diazenyliumgas waaruit deze structuren deels bestaan. Bij dit onderzoek wist het team een netwerk van 55 filamenten te identificeren.
De Orionnevel is het dichtstbijzijnde grote stervormingsgebied en is om die reden een geliefd onderzoeksobject voor astronomen die beter proberen te begrijpen hoe sterren ontstaan en zich tijdens hun eerste paar miljoen jaar ontwikkelen. ESO-telescopen hebben dit interessante gebied al diverse keren waargenomen en u kunt hier, hier en hier meer informatie vinden over eerdere ontdekkingen. Deze afbeelding is gebaseerd op in totaal 296 afzonderlijke datasets van de telescopen ALMA en IRAM, wat haar tot een van de grootste hoge-resolutiemozaïeken van een stervormingsgebied maakt die tot nu toe op millimetergolflengten zijn gemaakt [1].
Noten
[1] Bij eerdere mozaïeken van Orion op millimetergolflengten zijn telescopen gebruikt die uit slechts één schotel bestaan, zoals APEX. Bij de nieuwe waarnemingen van ALMA en IRAM is interferometrie gebruikt om de signalen van meerdere, ver uiteen staande antennes te combineren, wat veel detailrijkere opnamen oplevert.
Meer informatie
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
