Sterrenkundigen hebben aan de hand van waarnemingen met de Amerikaanse Kepler ruimtetelescoop een merkwaardige ster ontdekt waarbij zeer grote en onregelmatige dips in zijn lichtcurve werden gezien. De ster, met de naam ‘KIC 8462852’, trekt hierdoor de aandacht van SETI-onderzoekers die naar buitenaards leven zoeken.
KIC 8462852 bevindt zich in het sterrenbeeld Zwaan en is een volwassen ster van spectraaltype F. Het object is ongeveer 1,5 maal zo groot als onze ster, de Zon, en staat op een afstand van 1 481 lichtjaar van de Aarde. De ster werd onderzocht met de Amerikaanse Kepler ruimtetelescoop die dipjes in het licht van sterren onderzoekt. Deze dipjes worden vaak veroorzaakt door objecten die zich tussen de ster en de telescoop voortbewegen. Indien deze dipjes met een bepaalde regelmaat voorkomen, gaan astronomen er van uit dat ze worden veroorzaakt door planeten die rondom deze sterren cirkelen. Op deze manier ontdekte de Kepler ruimtetelescoop al meer dan 4 000 kandidaat exoplaneten. KIC 8462852 was uiteindelijk ook één van de vele sterren die door Kepler werd onderzocht. In 2011 rapporteerden burger-onderzoekers al dat deze ster bizar en mogelijks zeer interessant kon zijn doordat deze een lichtpatroon uitstraalde dat vreemder was dan bij de andere sterren die de ruimtetelescoop observeerde. Zo heeft Kepler enkele malen een héél grote dip gezien. Een dip van 15% en de volgende keer een dip van maar liefst 22%. Uit het lichtpatroon en de grote dipjes bleek dat er een hele hoop materie rond deze ster zou cirkelen en dit in een strakke formatie. Ter vergelijking: indien Jupiter een transitie voor de Zon zou doen, zou de reuzenplaneet ongeveer 1% van het sterlicht blokkeren.
Data afkomstig van de Kepler ruimtetelescoop waarop duidelijk de dipjes te zien zijn - Foto: Cornell University Library
Onderzoekers, onder leiding van Tabetha Boyajian van de Yale Universiteit, begonnen uiteindelijk verschillende mogelijke verklaringen te bestuderen, maar elke mogelijke verklaring stelde uiteindelijk nieuwe problemen. Zo zou een eerste mogelijke verklaring een accretieschijf zijn. Dit is een schijf van stof en brokstukken waaruit uiteindelijk planeten en ringen kunnen ontstaan. Uit een zelfde soort schijf rondom de Zon ontstonden 4,5 miljard jaar ook de planeten uit ons zonnestelsel. Deze verklaring klopt uiteindelijk niet aangezien de ster KIC 8462852 niet jong is. Indien het wel zou gaan om een jonge ster zou deze omringd worden door stof dat extra infrarood licht zou afgeven wat niet het geval is. Een andere mogelijke verklaring voor de bizarre dipjes in het lichtpatroon van KIC 8462852 zou een kosmische botsing kunnen zijn tussen een planeet met een ander object zoals een grote planetoïde. Ook hier zijn vragen rond aangezien de gegevens die verzameld werden met NASA’s Wide-Field Infrared Survey Explorer (WISE) geen aanwijzingen tonen voor een dergelijke botsing. Dit betekent dat er maar een kleine tijdsspanne is van een paar jaar tussen het einde van de WISE-missie en het begin van de Kepler-missie waarin een dergelijke uitzonderlijke kosmische gebeurtenis zich zou hebben kunnen voordoen. Een derde verklaring zou een grote zwerm kometen zijn die naar de ster toegetrokken werden en uiteindelijk gevangen zijn geraakt in de zwaartekracht van KIC 8462852. In de buurt van KIC 8462852 bevindt zich een ster die mogelijk de kometen kan verstoord hebben maar ook met deze theorie zijn problemen aangezien de verstoring zeer recent gebeurd zou moeten zijn. Een paar duizend jaar voor het voor ons mogelijk is geworden om een telescoop in de ruimte te sturen die de ster kan observeren.
Door het feit dat wetenschappers niet meteen een passende wetenschappelijke verklaring hebben voor de bizarre dipjes van KIC 8462852 krijgen onderzoekers van het Search for Extraterrestrial Intelligence (SETI) project veel interesse in deze ster. SETI-onderzoekers zeggen al jaren dat we verafgelegen buitenaardse beschavingen zouden kunnen ontdekken door te zoeken naar enorme technologische voorwerpen die rond sterren cirkelen. Een mogelijk voorbeeld hiervan is een zogeheten ‘Dysonsfeer’ dat door natuurkundige Freeman Dyson werd bedacht. Dyson redeneerde dat een dergelijk systeem het logische gevolg zou zijn van de langetermijnontwikkeling van technologische beschavingen. Onderaan dit artikel kan u een filmpje met daarin meer uitleg zien over Dysonsferen. Deze hypothetische structuur zou bestaan uit talloze satellieten of andere kunstmatige voorwerpen die rond een ster draaien en energie van deze ster opvangen. Het bizarre lichtpatroon van KIC 8462852 zou volgens onderzoekers overeenkomen met wat men zou verwachten van een dergelijke megastructuur die door een buitenaardse beschaving gebouwd werd. SETI-onderzoekers willen nu een grote radiotelescoop op de ster richten om op deze manier te onderzoeken of de ster radiogolven uitstuurt op bepaalde frequenties. Indien dit het geval is, zal men de ster verder onderzoeken met de Very large Array (VLA) in New Mexico die in staat moet zijn om te achterhalen of de radiogolven afkomstig zijn van een technologische bron. Wellicht wordt de eerste observatie in januari 2016 al uitgevoerd. Doordat SETI-onderzoekers de ster KIC 8462852 nu gedetailleerd gaan onderzoeken, heeft dit nieuws zich via het internet razendsnel verspreidt en duiken er wilde veronderstellingen op over een mogelijke ontdekking van intelligent buitenaards leven. Ondanks het feit dat er iets vreemds aan de hand is met KIC 8462852 is het veel te voorbarig om nu al te spreken over de mogelijkheid van buitenaards leven. Astronomen vermoeden dan ook dat het hier gaat om een uitzonderlijk natuurlijk fenomeen waar nog geen directe verklaring voor bestaat.
