Vroeger vertrouwden de mensen op de Poolster om te navigeren of om hun weg te vinden wanneer ze zich op ongekend terrein bevonden. Deze vorm van navigatie werd dan ook vaak toegepast in de scheepvaart. Maar de Poolster is niet zo'n heldere ster dus kan het wat moeilijker zijn om deze terug te vinden tussen de vele honderden andere sterren. Gelukkig staat het grote broertje van de Kleine Beer niet veraf. Het sterrenbeeld De Grote Beer of Ursa Major kan je inmiddels goed gebruiken voor het vinden van de Poolster.
De Grote Beer bevindt zich niet altijd op de zelfde plaats. Zo kan dit bekende sterrenbeeld soms omgekeerd of op zijn zijde te zien zijn. Hoe dichter je u bij op het noordelijk halfrond naar de evenaar bevindt, hoe lager de Grote Beer zich aan de hemel zal bevinden. Het sterrenbeeld is goed hoog zichtbaar van de late winter tot vroeg in de zomer. Als je noordelijk genoeg woont, zal je het sterrenbeeld ook tijdens de zomer en herfst zien.
Hoe kan je de Poolster terugvinden?
Vind de laatste twee sterren in het steelpannetje van de Grote Beer en trek daar een denkbeeldige lijn door die de twee sterren Merak, in de bodem van de pan, en Dubhe, aan de rand van de steelpan verbindt. Trek deze lijn nu door en verleng deze zesmaal (of twee vuistlengten afstand) en je vindt er een half heldere ster. Deze ster is bij astronomen gekend als 'Polaris' die iedereen ongetwijfeld kent als 'de Poolster'. Velen denken dat de Poolster de helderste ster is aan de hemel maar dit klopt totaal niet aangezien deze ster helemaal niet zo helder is. Indien je beschikt over een heldere sterrenhemel zal je ook goed het sterrenbeeld Ursa Minor zien waarin Polaris zich bevindt. Polaris, of de Poolster, bevindt zich aan het uiteinde van de kleine steelpan van Ursa Minor (de Kleine Beer). Wanneer we naar de andere zijde van Polaris kijken, kunnen we een W-vorm aan de hemel zien. Dit is de typische vorm van het sterrenbeeld Cassiopeia. Door het herkennen van deze drie sterrenbeelden zou je nu geen problemen meer mogen ondervinden met het vinden van de Poolster op het noordelijk halfrond.
Het vinden van de Poolster.
De Poolster duidt het noorden aan
Nu je de Poolster hebt gevonden, zal je ook het noorden kunnen terugvinden. Trek een lijn van de Poolster recht naar de horizon, dit is het noorden. Aan de rechterzijde heb je het oosten, links het westen en achter je ligt het zuiden. Wanneer je met de vuisten gaat meten en je bvb. 45° uitkomt dan weet je dat de breedtegraad 45° is ten noorden van de evenaar. Wanneer je op de evenaar staat, zou de Poolster zich dan op de horizon moeten bevinden (op 0° dus). Indien je naar het noorden richting de noordpool beweegt, zal je ook merken dat de hoogte van Polaris toeneemt. Ga je naar het zuidelijk halfrond is de Poolster niet meer zichtbaar.
Sterrensporen rond de Poolster
Als je dus op het noordelijk halfrond bent en je bekijkt het sterrenbeeld Kleine Beer enkele uren lang zal je ook merken dat deze niet onder de horizon gaat en dus de volledige nacht zichtbaar blijft. De Poolster lijkt zelfs helemaal niet te bewegen. Veel sterren rond de Poolster lijken echter wel te bewegen. Deze sterren worden in de sterrenkunde 'circumpolaire sterren' genoemd. Hoe noordelijker je gaat, hoe meer sterren uiteindelijk boven de horizon gaan blijven staan. Maar hoe komt dit nu? De rotatieas van de Aarde is nagenoeg gericht naar de Poolster. Wanneer we deze as draaien lijkt alles te bewegen, behalve die ene ster. Er is geen 'zuiderster' maar de sterren aan de sterrenhemel van het zuidelijk halfrond lijken ook rond een gefixeerd punt te draaien. Wanneer je een camera hebt en je een lange sluitertijd gebruikt, zal je zogeheten 'sterrensporen' kunnen fotograferen. Op deze manier kunnen we mooi zien hoe alle sterren rond de Poolster draaien.
