Luna 3 was het derde onbemande ruimtetuig uit het Sovjet-Luna ruimteprogramma en was de eerste kunstmaan ter wereld dat beelden terugstuurde naar de Aarde van de achterkant van de maan. De Sovjet-Unie zette dankzij deze Luna 3 ruimtesonde een grote stap voorwaarts in de exploratie van de maan en zorgde voor grote wetenschappelijke opschudding toen het de eerste beelden vrijgaf van de achterkant van de maan.
Op deze beelden was een ander soort landschap te zien dan op de voorzijde van de maan. Doordat de snelheid van de asrotatie van de maan dezelfde is als haar omloooptijd rond de Aarde ziet de mens steeds maar één zijde van de maan. Aangezien veel kraters en gebieden op de achterkant van de maan ontdekt werden door Russische wetenschappers kregen deze dan ook Russische namen.
Doel van de missie
Het belangrijkste doel van deze derde Luna ruimtesonde was net als zijn voorgangers zoveel mogelijk foto's maken van het maanoppervlak. Luna 3 zou via de zuidpool van de maan, over de achterkant naar de noordpool van de maan vliegen en zou op deze manier de eerste foto's maken van de achterzijde van de maan.
De Luna 3 ruimtesonde
De 278 kilogram zware Luna 3 kunstmaan had een maximale diameter van 1,2 meter en was 1,3 meter lang. Het centrale gedeelte van de Luna 3 had de vorm van een cilinder terwijl het bovenste en onderste gedeelte afgerond waren. Dit tuig beschikte niet over een eigen propulsiesysteem waarmee het eventuele baanmanoeuvres kon uitvoeren. Aan de buitenzijde van de Luna 3 bevonden zich zonnecellen die de batterijen binnenin de ruimtesonde moesten voorzien van energie. Bovenaan de Luna 3 bevonden zich vier antennes en onderaan twee. Naast de camera's waarover Luna 3 beschikte, werd deze kunstmaan ook nog uitgerust met sensoren voor het meten van kosmische straling en het detecteren van inslagen micrometeorieten. Binnendin het tuig bevond zich de fotoapparatuur, hoogte- en temperatuurregelaars en communicatieapparatuur. Het opnamesysteem aan boord van Luna 3 kreeg de naam Yenisey-2 en bestond uit de AFA-E1 camera die voorzien was van twee verschillende lenzen. Deze lenzen hadden een brandpuntsafstand van 200 en 500 milimeter en werden ontwikkeld om zowel het totale oppervlak van de maan alsook bepaalde regionen te fotograferen. Het opnamesysteem werd ontwikkeld door P.F. Bratslavets en I.A. Rosselevich van het Leningrad Scientific Research Institute for Television en de AFA-E1 camera was afkomstig van het Sovjet-bedrijf Krasnogorskiy Mekhanicheskiy Zavod (KMZ).
De Luna 3 ruimtesonde.
Lancering en missie
Luna 3 werd op 4 oktober 1959 gelanceerd vanop de Baikonur lanceerbasis in Kazachstan door middel van een R-7 draagraket. De Block-E rakettrap bracht Luna 3 op weg naar de maan maar na de lancering bleek al gauw het communicatiesignaal van de kunstmaan maar de helft zo sterk was als men had gedacht. Daarbij kwam ook nog eens dat de temperatuur aan boord van de maanverkenner bleef stijgen waardoor men enkele onderdelen uizette zodat de temperatuur met 10°C daalde. Op 6 oktober 1959 vloog Luna 3 het zuidpoolgebied van de maan over op een hoogte van 6 200 kilometer waarna het tuig zich begaf naar de achterkant van de maan. Een dag later, op 7 oktober, begonnen de camera's aan boord van de Luna 3 met het nemen van foto's van de achterzijde van de maan. De eerste foto werd genomen toen Luna 3 zich op een afstand van 63 500 kilometer bevond van de maan. Veertig minuten later werd de laatste foto genomen toen het tuig zich 66 700 kilometer van de maan bevond waarna Luna 3 het noordpoolgebied van de maan overvloog en zich terug naar de Aarde begaf. Op 8 oktober 1959 begon Luna 3 met het terugsturen van de foto's naar de Aarde maar dit lukte helaas niet vanwege een te zwakke communicatieverbinding. Eenmaal Luna 3 zich dichter bij de Aarde begaf slaagde het tuig er toch in om op 18 oktober 1959 17 foto's van lage kwaliteit terug te sturen naar de Aarde. Het contact met Luna 3 ging op 22 oktober 1959 verloren waarna de ruimtesonde wellicht in 1960 of 1962 opbrandde in de atmosfeer.
Eerste opname van de achterkant van de maan gemaakt door de Luna 3 ruimtesonde in 1959.
Ontdekkingen
Op 7 oktober 1959 maakte deze derde Luna ruimtesonde 29 foto's van het maanoppervlak. Ongeveer 70% van deze foto's werden gemaakt van de achterkant van de maan. Ondanks het feit dat slechts 17 foto's met succes teruggestuurd werden naar de Aarde kreeg de mens toch voor het eerst een beeld te zien over de tot dan nog ongekende achterzijde van onze trouwe buur. Ondanks het feit dat deze opnamen van lage kwaliteit waren slaagde men in het Sternberg Astronomical Institute er toch in het oppervlak te analyseren. Op deze eerste foto's was een verlaten bergachteig landschap te zien dat veel verschillen vertoonde met de voorzijde van het maanoppervlak. Twee donkere vlakke gebieden op de achterkant van de naam kregen de namen Mare Moscovrae (Sea of Moscow) en Mare Desiderii (Sea of Desire). Op 6 november 1960 werden de Luna 3 foto's van de achterkant van de maan uitgebracht in een atlas door de Russische Academie van Wetenschappen.
