De Vostok 1 (Oost 1) ruimtemissie was niet enkel de eerste Russische bemande ruimtevlucht maar was tevens ook 's werelds eerste bemande ruimtemissie die werd uitgevoerd door de Russische kosmonaut Joeri Gagarin. Deze 27 jarige kosmonaut werd op 12 april 1961 vanop de Baikonur lanceerbasis gelanceerd in zijn Vostok ruimtecapsule en hiermee werd hij de eerste mens in de ruimte.
De Sovjet-Unie was er niet enkel in geslaagd om als eerste land een satelliet in een baan om de Aarde te brengen maar kreeg dankzij deze succesvolle ruimtevlucht nu ook toegang tot de ruimte waardoor de ruimtewedloop tussen Amerika en de Sovjet Unie nu definitief van start ging. In totaal duurde deze eerste Vostok missie 1 uur en 48 minuten. In die tijd maakte de 4,7 ton zware ruimtecapsule één omwenteling om de Aarde. Joeri Gagarin werd na deze eerste ruimtevlucht wereldwijd onthaald als een held maar pas jaren na zijn missie werd bekend dat de Sovjet-Unie zowel over de manier van landen als over de lanceerplaats verkeerde informatie had vrij gegeven.
In de vroege ochtend van 12 april werden Joeri Gagarin samen met reservekosmonaut German Titov klaargemaakt voor hun ’s werelds eerste ruimtereis waarna de twee met een busje over gebracht werden van het MIK assemblagegebouw naar het lanceerplatform LC1 omstreeks 8u50 plaatselijke tijd. Eenmaal Gagarin zich in zijn bolvormige capsule bevond bovenop de Vostok raket, merkte de vluchtleiding op dat het toegangsluik niet goed dicht gemaakt was waardoor de lancering met 7 minuten werd uitgesteld. De lancering van Joeri Gagarin op 12 april 1961 omstreeks 11u07 plaatselijke tijd verliep geheel vlekkeloos. Ongeveer 10 minuten nadat zijn Vostok raket tot ontbranding werd gebracht, koppelde zijn Vostok ruimtecapsule zich los van de draagraket. Nu Gagarin zich als eerste mens in de ruimte bevond was een volgend doel het uitvoeren van een baan om de Aarde. Nadat de Vostok 1 ruimtecapsule het Aziatisch continent had overgevlogen, stak deze de Stille Oceaan diagonaal over waardoor hij op deze manier het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika overvloog om tot slot opnieuw diagonaal de Atlantische Oceaan te kunnen oversteken. Aan boord van de Vostok 1 ruimtecapsule werden alle besturingsinstrumenten geblokkeerd omdat deze vlucht volledig automatisch verliep. Indien er zich een noodsituatie zou hebben voorgedaan, had Gagarin een envelop bij zich waarin zich een code bevond waarmee hij de besturingselementen opnieuw kon activeren na goedkeuring van de vluchtleiding. Aangezien dokters niet wisten welk effect gewichtloosheid zou hebben op het menselijk lichaam, besloot men de besturing van de ruimtecapsule te vergrendelen zodat de kosmonaut aan boord tijdens een crisissituatie niets verkeerd kon doen. Later bleek dat dit een onnodige maatregel was.
Toen Gagarin zich boven de Stille Oceaan bevond, bereikte hij een maximum hoogte van 302 kilometer terwijl hij aan de vluchtleiding bekend maakte dat de Aarde blauw en de lucht zeer donker was. Toen de remraket van de ruimtecapsule tot ontbranding werd gebracht boven de westkust van Afrika, op ongeveer 8 000 kilometer van de voorziene landingsplaats, moest de terugkeercapsule zich normaal losmaken van de service module maar door enkele elektrische draden bleven beide modules aan elkaar vasthangen en begon het hele gevaarte te tollen tijdens de terugkeer in de atmosfeer. Uiteindelijk werden deze draden toch doorgebrand door de wrijvingshitte met de atmosfeer en kwam de terugkeercapsule, met daarin Joeri Gagarin, toch in de juiste postitie terecht. Net voor de terugkeercapsule zou landen op Aarde werd Gagarin door middel van een schietstoel uit deze kleine bolvormige capsule geschoten waarna hij veilig en wel landde met een parachute. De terugkeercapsule zelf maakte eveneens een geslaagde landing in dezelfde regio als waar Gagarin landde. Vandaag de dag is deze capsule te bewonderen in het RKK Energia museum nabij Moskou. In 1961 werd een ruimtevlucht pas echt erkend als de ruimtevaarder in zijn ruimtecapsule een veilige terugkeer en landing maakte op Aarde. Dit was dan ook de reden waarom de Sovjet-Unie jarenlang, tot 1978, de methode van de schietstoel verzweeg en aan de wereld bekend maakte dat Gagarin in zijn terugkeercapsule geland was. In een andere regel die opgelegd was door de Fédération Aéronautique Internationale (FAI) stond dat na een ruimtemissie de exacte lanceerplaats moest worden bekend gemaakt. Opnieuw veranderde de Sovjet Unie deze gegevens zodat het Westen de locatie van de Baikonur lanceerbasis niet zou kunnen achtehalen.
