Dat de Aarde een kwetsbare plaats is, bewijst dit artikel. Zo zijn er doorheen de geschiedenis van onze planeet al verschillende grote planetoïden ingeslaan op de Aarde die grote inslagkraters hebben nagelaten. Volgens de Earth Impact Database van de Universiteit of New Brunswick in Canada zouden er zich op Aarde meer dan 180 inslagstructuren bevinden die zijn ontstaan door meteorieten. In dit artikel bespreken we de bekendste en meest indrukwekkende inslagkraters die we op Aarde kunnen terugvinden.
Barringerkrater
Een heel mooi voorbeeld van een inslagkrater waar een kleine planetoïde de oorzaak van was, is ongetwijfeld de Barringerkrater (ook gekend als 'Meteor Crater') nabij Winslow, Arizona. Daniel Moireau Barringer vond er al eerste nikkelijzer waardoor hij tot de conclusie kwam dat deze krater niet veroorzaakt was door vulkanisme maar wel door de inslag van een meteoriet. Deze krater werd zo'n 50 000 jaar geleden gevormd door een ijzeren meteoroïde die een diameter had van ongeveer 30 tot 50 meter. Volgens wetenschappers moet het object 300 000 ton hebben gewogen en moet deze zijn ingeslaan in de aardkorst met een snelheid van 18 kilometer per seconde. Dit vertegenwoordigde een energie van 20 miljoen ton TNT. De krater zelf heeft een diameter van 1 200 meter en is 170 meter diep. Doordat de kraterrand dertig meter boven de omringende vlakte uitsteekt, valt deze dan ook goed op in het landschap. Gedurende de jaren '60 werd de Barringerkrater ook gebruikt als trainingsomgeving voor de Apollo-astronauten. Vandaag de dag is deze krater een populaire plaats onder toeristen en kan men er in het Meteor Crater Visitor Center ondermeer gevonden meteorieten bekijken.
Vredefortkrater
Voor zover bekend is de Vredefortkrater in Zuid-Afrika de grootste inslagkrater op Aarde. Deze krater dankt zijn naam aan de stad Vredefort die in de krater is gelegen. Volgens wetenschappers moet het object, dat de Vredefortkrater heeft veroorzaakt, ongeveer 10 kilometer groot zijn geweest. Hierdoor is dit één van de grootste objecten dat ooit is ingeslaan op onze planeet. De inslag van het object, dat zich ongeveer 2,02 miljard geleden moet hebben voorgedaan, leidde tot een krater die een doorsnee heeft van 300 kilometer. Deze krater is ook één van de weinige op Aarde die bestaat uit meerdere ringen. Een ander mooi voorbeeld van een inslagkrater met meerdere ringen is de Valhallakrater op de Jupitermaan Callisto. Vandaag de dag is de Vredefortkrater ook opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Haughtonkrater
Op Devoneiland, in het noorden van Canada, bevindt zich de Haughtonkrater. Deze inslagkrater heeft een diameter van 23 kilometer en is 39 miljoen jaar geleden ontstaan door de inslag van een meteoriet die een diameter moet hebben gehad van ongeveer twee kilometer. Rondom de inslagkrater vonden wetenschappers materiaal terug dat zich normaal 1 700 meter diep bevindt. Doordat de temperatuur in deze streek het grootste deel van het jaar onder het vriespunt blijft, groeit er weinig vegetatie op deze inslagkrater. De geografische ligging zorgde er dan weer voor dat veel van de geologische kenmerken van deze krater goed werden behouden en niet verloren gingen door erosie. De geologie en het klimaat van de Haughtonkrater lijken sterk op het Marslandschap waardoor wetenschappers deze inslagkrater vaak omschrijven als een stukje 'Mars op Aarde'.
Sudburykrater
De tweede grootste inslagkrater op Aarde bevindt zich in Ontario, Canada, en kreeg de naam 'Sudburykrater'. Het basin van deze krater, dat zich op het Canadese Schild bevindt, is maar liefst 62 kilometer lang, 30 kilometer breed en is 15 kilometer diep. Volgens sommige wetenschappers is het huidige formaat van deze inslagkrater slechts een deel van een 250 kilometer brede krater. Geologische processen zouden in de loop der jaren de krater hebben veranderd tot zijn huidige ovale vorm. Doordat deze inslagkrater zich heeft gevuld met gestold magma met daarin veel nikkel, koper, platina en goud is de Sudburykrater vandaag de dag één van de grootste mijnbouwgebieden ter wereld. Daarnaast bevinden zich in deze krater ook tal van grote boerderijen aangezien de bodem van het basin zeer vruchtbaar blijkt te zijn.
Popigaikrater
De Popigaikrater bevindt zich in het Russische Siberië en is samen met het Manicouagan Reservoir in Canada de vierde grootste inslagkrater op Aarde. Wetenschappers vermoeden dat een meteoriet met een diameter van 5 tot 8 kilometer de 100 kilometer grote Popigaikrater heeft veroorzaakt. Wellicht was het object een chondritische planetoïde of een stony planetoïde. De inslag moet zich 35 miljoen jaar geleden hebben voorgedaan. De schok van de inslag was zo intens en groot dat in een straal van 13,6 kilometer van het inslagpunt grafiet in de grond meteen veranderde in diamant. Het is dan ook niet onmogelijk dat deze inslag veel meer diamanten heeft gevormd dan bij normale natuurlijke processen op Aarde. Jarenlang was deze inslagkrater onbereikbaar en verboden gebied aangezien Russische Goelag-gevangenen er werkten in diamantmijnen. In 1997 kwam er uiteindelijk toch een grote onderzoeksexpeditie waardoor wetenschappers meer leerden over de structuur en het ontstaan van deze inslagkrater.
Manicouagan Reservoir
Ten noorden van Quebec in Canada bevindt zich het ringvormig kratermeer Manicouagan Reservoir. Dit meer is een overblijfsel van een inslagkrater die ongeveer 212 miljoen jaar geleden is ontstaan door een planetoïde met een diameter van 5 kilometer. Het Manicouagan Reservoir is momenteel de op drie na grootste inslagkrater op Aarde. Oorspronkelijk was deze krater ongeveer 100 kilometer groot maar erosie en sediment zorgden ervoor dat de krater is verkleind tot 72 kilometer. Vanuit de ruimte is dit kratermeer heel duidelijk te zien en vaak wordt dit ook omschreven als het 'oog van Quebec'. Een mooi overblijfsel van de inslagkrater is de centrale piek op het René-Levasseur eiland die vandaag de dag de naam 'Mount Babel' draagt. Deze berg steekt 590 meter uit boven de zeespiegel. Vandaag de dag bestrijkt het meer een oppervlakte van 1 952 kilometer. Gedurende de jaren '60 van de 20ste eeuw werden in de krater enorme hydro-elektrische bouwprojecten ondernomen zoals de bouw van de Daniel-Johnson dam waardoor het meer groter werd dan het oorspronkelijk was.
in Canada - Foto: NASA
Chicxulubkrater
De inslagkrater die doorheen de geschiedenis wellicht de grootste gevolgen heeft gehad voor het leven op Aarde is de Chixculubkrater in Mexico. Zo zijn veel wetenschappers ervan overtuigd dat deze inslag heeft geleid tot het einde van het tijdperk van de dinosauriërs. Deze inslagkrater bevindt zich op het Yucatan-schiereiland aan de Caraïbische Zee. Jarenlang bleef deze krater onopgemerkt aangezien hij door 1 000 meter jongere gesteenten was verborgen. Vandaag de dag is aan het oppervlak van deze inslagkrater niet veel te zien behalve een ring van ondergrondse poelen die men 'cenotes' noemt. Deze cenotes zijn langs de hele kraterwand terug te vinden en zijn vandaag de dag populaire trekpleisters onder toeristen en duikers. Uiteindelijk ontdekte men deze inslagkrater nadat men er op zoek was gegaan naar petroleum en men afwijkingen vaststelde in het zwaartekrachtveld van de Aarde. Het object, wellicht een planetoïde, dat deze inslagkrater heeft veroorzaakt, moet ongeveer 10 kilometer groot zijn geweest en moet ongeveer 65 miljoen jaar geleden zijn ingeslaan. De kracht van de inslag is volgens wetenschappers vergelijkbaar met twee miljoen maal de explosie van de Tsar Bomba waterstofbom. Door de inslag in de aardkorst moet er zoveel energie zijn vrijgekomen dat er grote hoeveelheden rotsblokken omhoog geslingerd werden tot op 100 kilometer hoogte. Hierdoor moet het tot enkele uren na de inslag wereldwijd meteorieten hebben geregend waardoor dit heeft geleid tot een wereldwijde sterfte van allerlei dier- en plantensoorten. Uiteindelijk moet deze inslag ook grote hoeveelheden stof in de atmosfeer van de Aarde hebben geslingerd waardoor wereldwijd minder zonlicht op Aarde viel en het een tijd lang te donker was voor fotosynthese. En alsof dat nog niet genoeg was, moet deze inslag ook voor tal van grote tsunami's en aardbevingen hebben gezorgd.
Siljanring
De grootste inslagkrater in West-Europa bevindt zich in Zweden in het landschap Dalarna. Vandaag de dag is deze inslagkrater vooral gekend om het Siljanmeer dat een oppervlakte beslaat van 290 vierkante kilometer. Dit ringvormig meer en het omringende landschap zijn ontstaan door de inslag van een meteoriet dat een inslagkrater heeft veroorzaakt die oorspronkelijk een diameter had van 52 kilometer. De 'Siljanring' zoals het gebied ook wordt genoemd, behoort tot de achttien grootste gekende inslagkraters op Aarde. De inslag zelf heeft 337 miljoen jaar geleden plaatsgevonden.
Bosumtwimeer
In Ghana, dertig kilometer ten zuidoosten van de stad Kusami, bevindt zich een meer dat de naam 'Bosumtwi' draagt. Dit meer heeft een diameter van acht kilometer en is eigenlijk een meteorietkrater met een leeftijd van 1,07 miljoen jaar. Rondom het meer bevinden zich vandaag de dag een dertigtal dorpen en wonen er ongeveer 70 000 mensen. Daarnaast is deze inslagkrater ook een gekende locatie voor toeristen. De diepte van de inslagkrater bedraagt ongeveer 380 meter maar omwille van erosie en sedimenten is het meer zelf maximum 81 meter diep. Doordat deze inslagkrater zich in een tropisch gebied bevond waar het veel regende, veranderde dit in een meer. Het meer is gevormd in het geologisch tijdvak pleistoceen en is het enige meer in Ghana dat zonder menselijk ingrijpen werd gevormd.
