Als we de voorspellingen en analyses mogen geloven, krijgen we in 2024 een prachtige komeet te zien aan onze sterrenhemel. Zo wordt er bijzonder veel verwacht van komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) die in 2023 werd ontdekt in China en Zuid-Afrika en die op 12 oktober 2024 het dichtst bij de aarde zal staan. Ondanks het feit dat het bijzonder moeilijk is om de helderheid van kometen te voorspellen, zeggen huidige berekeningen en specialisten dat deze komeet in oktober 2024 goed zichtbaar zal zijn met het blote oog en dat deze voor heel wat spektakel kan zorgen aan onze sterrenhemel. Lees er hier alles over!
Ontdekking
Deze komeet werd op 22 februari 2023 ontdekt met behulp van een telescoop van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) die de sterrenhemel waarneemt vanuit Zuid-Afrika. Op dat moment had dit hemelobject een helderheid van magnitude +18,1 en bevond deze zich op een afstand van 1,09 miljard kilometer van de zon. Los van deze waarneming vanuit Zuid-Afrika bleek deze komeet ook al gespot te zijn op 9 januari 2023 door het Purple Mountain Observatory in China dat waarnemingen verricht in opdracht van het Minor Planet Center. Uit deze observaties bleek dat dit object een langdurige komeet is afkomstig uit de Oortwolk met een omlooptijd om de zon van 80.000 jaar. Het hemelobject beweegt retrograad (tegen de richting van de planeten in) en aan de hand van huidige waarnemingen zou deze komeet een groot object zijn. Doordat beide observatoria deze komeet als eerste hebben waargenomen, kreeg het hemelobject dan ook de naam 'Tsuchinshan-ATLAS'.
Komeet C/2023 A3 waargenomen op 29 april 2024 door Gianluca Masi.
Wanneer kunnen we deze komeet het best waarnemen?
Momenteel is de komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) een zeer zwak object aan de sterrenhemel maar naarmate deze dichter bij de zon zal komen, zal ook de helderheid toenemen. In juli 2024 zal deze komeet al een schijnbare helderheid halen van +8 tot +9 maar deze zal dan wel het best waarneembaar zijn vanaf het zuidelijk halfrond. Op 28 september vliegt deze komeet het dichtst langs de zon op een afstand van 58 miljoen kilometer. Voor mensen die wonen op het noordelijk halfrond wordt het wachten tot eind september 2024 aangezien de komeet dan 's ochtends zal te zien zijn met een schijnbare helderheid van magnitude +3 tot +4 waardoor deze goed zichtbaar moet zijn met een verrekijker of kleine telescoop. Op 12 oktober 2024 zal deze komeet het dichtst bij de aarde staan, op een afstand van ongeveer 73 miljoen kilometer van onze planeet. Op dat moment zal komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) te zien zijn in het sterrenbeeld Maagd (Virgo) en beweegt deze zich aan de sterrenhemel verder naar het sterrenbeeld Slangendrager (Ophiuchus). Het noordelijk halfrond heeft met deze komeet bijzonder veel geluk aangezien vanop locaties op het noordelijk halfrond de komeet het best te zien zal zijn wanneer deze het dichtst bij de aarde staat. Ook al is het zeer moeilijk om de helderheid van kometen te voorspellen, toch zijn veel specialisten en berekeningen zeer optimistisch over komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) en gaat men er nu van uit dat de kans groot is dat deze tussen 12 en 20 oktober 2024 zichtbaar zal zijn met het blote oog. Zo zou deze komeet bij zijn perihelium (dichtste positie bij de zon) een schijnbare helderheid kunnen hebben van magnitude +1 en bij zijn dichtste passage langs de aarde een schijnbare helderheid van magnitude -4. Hoe de staart van deze komeet er op dat moment zal uitzien is tot op heden nog onduidelijk.
Waarom zijn de verwachtingen zo hoog?
Sterrenkundigen over de hele wereld hebben hoge verwachten over deze komeet aangezien dit een langperiodieke komeet is. De laatste maal dat de komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) langs de zon scheerde, is ongeveer 30.000 jaar geleden waardoor dit hemelobject wellicht een grote voorraad vaste en vluchtige stoffen bevat. Veel van dergelijke kometen vallen bij hun periheliumpassage (dichtste positie bij de zon) uit elkaar maar doordat de komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) op een relatief veilige afstand van de zon zal vliegen, is de kans groot dat dit object zijn perihelium zal overleven. Ondanks het feit dat de exacte diameter van deze komeet niet geweten is, zou het volgens huidige waarnemingen wel gaan om een groot object. Wat astronomen ook bijzonder enthousiast maakt, is dat de komeet momenteel helderder wordt waargenomen dan dat de huidige berekeningen voorspellen.
Grafiek met gemeten helderheden van deze komeet (zwarte en blauwe stipjes).
De grijze, rode en groene lijn toont de voorspelling op vlak van helderheid - Illustratie: astro.vanbuiten.nl
Wordt dit een nieuwe 'grote komeet'?
Tot op heden heeft komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) alles om een nieuwe zogeheten 'grote komeet' te worden. Toch zal het wachten zijn tot september of oktober 2024 om definitief te weten of deze komeet ons al dan niet zal verbluffen met zijn schoonheid en helderheid. De term 'grote komeet' wordt enkel gebruikt bij kometen die extreem helder zijn en goed zichtbaar zijn met het blote oog. Enkele van de laatste 'grote kometen' die we vanop aarde met het blote oog konden waarnemen en die zeer helder waren, zijn de komeet West in 1975, de komeet Hyakutake in 1996, de komeet Hale-Bopp in 1997 en de komeet McNaught in 2007. Indien deze komeet alle verwachtingen overtreft en een schijnbare helderheid haalt van -4 of helderder zou dit wel eens de 'komeet van de eeuw' kunnen worden.
Ondanks de veelbelovende berichtgevingen en berekeningen over deze komeet moeten we toch enige voorzichtigheid inbouwen. Zo is de helderheid van kometen zeer moeilijk te voorspellen aangezien deze zich grillig kunnen gedragen wanneer ze dichter bij de zon komen. Zo bestaat de kans nog steeds dat ook deze komeet uit elkaar valt tijdens zijn periheliumpassage. Enkele kometen waarvan men eveneens dacht dat deze voor spektakel zouden zorgen aan de sterrenhemel, komeet ATLAS (C/2019 Y4) en komeet SWAN (C/2020 F8), vielen beiden uit elkaar eenmaal deze dichter bij de zon kwamen waardoor de helderheid snel afnam.
De heldere komeet McNaught in 2007 - Foto: S. Deiries/ESO
