ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft de meest gedetailleerde opname tot nu toe gemaakt van een spectaculair gedeelte van de stellaire kraamkamer NGC 6357. De foto toont tal van hete, jonge sterren, gloeiende gaswolken en vreemde stofformaties die door ultraviolette straling en sterrenwinden zijn gevormd. Diep in de Melkweg, in het sterrenbeeld Schorpioen, ligt NGC 6357 (1), een gebied in de ruimte waar nieuwe sterren worden geboren uit chaotische wolken van gas en stof (2).
De buitenste delen van deze uitgestrekte nevel zijn nu in beeld gebracht met ESO’s Very Large Telescope, wat in de vooralsnog beste opname van dit gebied heeft geresulteerd (3). Dwars over de nieuwe foto loopt een brede ‘rivier’ van stof, die het licht van verder weg gelegen objecten absorbeert. Rechts ervan bevindt zich een kleine sterrenhoop van heldere, blauwwitte, jonge sterren die uit het gas zijn ontstaan. Deze zijn waarschijnlijk pas een paar miljoen jaar oud – erg jong naar stellaire maatstaven. De intense ultraviolette straling die deze sterren produceren graaft een holte uit in het omringende gas en stof, waardoor allerlei vreemde structuren ontstaan.
De foto wemelt van de donkere sporen van kosmisch stof, maar rechts en rechtsonder zijn de meest fascinerende donkere structuren te zien. Hier heeft de straling van de heldere, jonge sterren merkwaardige, slurfachtige zuilen gevormd, die overeenkomsten vertonen met de beroemde ‘zuilen van de schepping’ in de Adelaarnevel (opo9544a). Kosmisch stof is veel fijner dan de bekende alledaagse variant. Het lijkt meer op rook en bestaat grotendeels uit minuscule deeltjes van silicium, grafiet en waterijs die door eerdere generaties van sterren zijn geproduceerd en uitgestoten.
Het heldere centrale deel van NGC 6357 bevat een sterrenhoop van zware sterren die tot de helderste van onze Melkweg behoren. Dit binnengebied, dat niet op deze nieuwe foto te zien is, is goed onderzocht en in beeld gebracht met de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA (heic0619). Maar deze nieuwe foto laat zien dat zelfs de minder bekende buitendelen van deze kraamkamer fascinerende structuren bevat die door de kracht van de VLT zichtbaar kunnen worden gemaakt.
Deze opname is gemaakt in het kader van ESO’s Cosmic Gems-programma (4)
Noten
(1) Dit object wordt ook wel de Oorlog- en Vredenevel genoemd, een merkwaardige naam die niets te maken heeft met de beroemde roman van Tolstoj, maar bedacht is door wetenschappers van het Midcourse Space Experiment. Het viel hen op dat het heldere, westelijke deel van de nevel op hun infraroodopnamen op een duif leek, terwijl het oostelijke deel overeenkomsten vertoonde met een schedel. Helaas is dat effect op de hier afgebeelde opname in zichtbaar licht niet te zien. Soms wordt dit object ook wel de Kreeftnevel genoemd.
(2) NGC 6357 werd in 1837 vanuit Zuid-Afrika voor het eerst visueel waargenomen door John Herschel. Herschel legde alleen de heldere binnendelen vast; hoe groot deze nevel in werkelijkheid is werd pas veel later op foto’s ontdekt.
(3) Het deel van NGC 6357 dat op deze nieuwe VLT-opname te zien is, is niet door de Hubble-ruimtetelescoop bekeken.
(4) ESO’s Cosmic Gems-programma is een initiatief waarbij ESO-telescopen worden ingezet om opnamen te maken van interessante, intrigerende of gewoon aantrekkelijke objecten die geschikt zijn voor educatieve doeleinden en publieksvoorlichting. Het programma maakt gebruik van kleine hoeveelheden waarnemingstijd en van de momenten dat de telescopen niet voor wetenschappelijke waarnemingen worden gebruikt. Alle gegevens worden via ESO’s wetenschappelijke archief ook beschikbaar gesteld aan astronomen.
Meer informatie
Het jaar 2012 staat in het teken van de vijftigste verjaardag van de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), een telescoop van de 40-meterklasse die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
