Vanop de Vandenberg lanceerbasis in de Amerikaanse staat Californië heeft het private ruimtevaartbedrijf SpaceX op zondag 17 januari 2016 met succes de wetenschappelijke satelliet Jason-3 in de ruimte gebracht. Deze satelliet moet de volgende jaren zo accuraat mogelijk het zeeniveau op Aarde meten zodat wetenschappers een beter inzicht krijgen in klimaatsveranderingen. Daarnaast wil men met deze satelliet ook tropische stormen en de menselijke impact op de oceanen bestuderen vanuit de ruimte.
Het Amerikaanse private ruimtevaartbedrijf SpaceX bracht de Jason-3 satelliet in een lage baan om de Aarde met behulp van een krachtige Falcon 9 draagraket. Deze 70 meter lange raket vertrok om 19u42 Belgische tijd vanop de Vandenberg lanceerbasis in Californië en zette de 550 kilogram zware satelliet 56 minuten later uit in een lage baan om de Aarde op een hoogte van 1 336 kilometer. Dit is de vierde wetenschappelijke missie uit een reeks van Amerikaans/Europese satellieten die het zeeniveau op Aarde meten. Om dit te kunnen meten vanuit de ruimte, werd Jason-3 uitgerust met de Poseidon-3B radar hoogtemeter waarmee men variaties in de hoogte van het zeeniveau kan meten met een nauwkeurigheid van enkele centimeters. Net als zijn voorganger, Jason-2, moet de Jason-3 satelliet elke tien dagen 95% van het zeeniveau op Aarde meten. Daarnaast zal Jason-3 ook kortstondige extreme weerfenomenen zoals orkanen en tropische stormen observeren. De data afkomstig van de Jason-3 satelliet zal uiteindelijk voor tal van wetenschappelijke studies worden gebruikt zoals de studie van de natuurverschijnselen El Niño en La Niña, het voorspellen en het bestuderen van getijden, het onderzoeken van kustgebieden en de studie van orkanen en cyclonen. Voor klimaatwetenschappers zijn dergelijke satellieten van groot belang aangezien volgens de Amerikaanse meteorloogische dienst NOAA de afgelopen 23 jaar het globale zeeniveau met zeven centimeter is gestegen. De satelliet zelf werd in opdracht van de Franse ruimtevaartorganisatie CNES gebouwd door het Europese ruimtevaartbedrijf Thales Alenia Space op een Proteus platform. Om de satelliet en zijn instrumenten te voorzien van energie werden aan het ruimtevaartuig twee zonnepanelen bevestigd die samen 580 Watt energie kunnen opwekken. Naast de Poseidon-3B radar hoogtemeter draagt Jason-3 ook nog vier andere wetenschappelijke instrumenten met zich mee: het Doppler Orbitography and Radiopositioning Integrated by Satellite (DORIS) instrument, de Advanced Microwave Radiometer-2 (AMR-2), een Global Positioning System Payload (GPSP), en de Laser Retroreflector Array (LRA). Onderaan dit artikel kan u de beelden van deze lancering bekijken!
Foto: NOAA
Internationaal onderzoek
Op termijn moet de 180 miljoen dollar dure Jason-3 satelliet zijn voorganger, Jason-2, vervangen die zich al sinds 2008 in de ruimte bevindt. De eerste satelliet voor de studie van het zeeniveau op Aarde werd in augustus 1992 in de ruimte gebracht (Topex/Poseidon) en bleef tot 2006 operationeel. De data afkomstig van deze Amerikaans/Franse satelliet leidde uiteindelijk tot meer dan 2 100 wetenschappelijke publicaties. In december 2001 werd uiteindelijk de eerste Jason-satelliet gelanceerd die tot juli 2013 operationeel bleef. Ook deze missie was een samenwerking tussen de Amerikaanse en Franse ruimtevaartorganisaties NASA en CNES. Een vervolgmissie, Jason-2, ging uiteindelijk in 2008 van start en levert vandaag de dag nog steeds gedetailleerde gegevens over de globale hoogte van het zeeniveau. Jason-3 is net als Jason-2 een internationale onderzoeksmissie tussen het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), de Amerikaanse en Franse ruimtevaartorganisaties NASA en CNES en de European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites (EUMETSAT). Na de Jason-3 missie wil men een nieuwe reeks van satellieten lanceren die uitgerust worden met nog betere radar hoogtemeters. Deze satellieten, gekend onder de naam 'Sentinel-6/Jason-CS', zouden elk een levensduur hebben van zeven jaar en moeten het zeeniveau op Aarde met een nog grotere nauwkeurigheid in kaart brengen.
Mislukte landing op zee
Ook tijdens deze missie heeft SpaceX geprobeerd om de eerste rakettrap van de Falcon 9 terug te laten landen op Aarde. Nadat de rakettrap werd afgestoten, moest deze terugkeren om vervolgens te landen op een drijvend platform dat ronddreef op de Atlantische Oceaan. Het drijvend platform is 90 bij 50 meter groot en wordt vanop afstand bediend. Volgens het persagentschap Reuters keerde de rakettrap veilig terug naar het drijvend ponton maar landde het te hard waardoor één van de speciale landingspoten afbrak. Ook in januari en april 2015 probeerde SpaceX tijdens lanceringen de eerste rakettrap terug te laten landen op een drijvend platform maar beide pogingen mislukten. Op 21 december 2015 slaagde het bedrijf er uiteindelijk wel in om de onderste rakettrap terug te laten landen op de Cape Canaveral lanceerbasis in het kader van een missie waarbij toen elf Orbcomm communicatiesatellieten in de ruimte werden gebracht. SpaceX speelt al een tijdje met het idee om raketten te hergebruiken aangezien dit volgens het bedrijf de kostprijs van ruimtevaart drastisch zou kunnen laten zakken. Herbruikbare raketten en ruimtetuigen zijn volgens het Amerikaanse private bedrijf ook de sleutel tot bemande ruimtevluchten naar de planet Mars.
