De Europese Vega raket
Foto: Arianespace

Dertien februari 2012 zal voor Europa de geschiedenis ingaan als een hoogdag op vlak van ruimtevaart. Vanop de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana is op die dag de eerste Vega raket gelanceerd met aan boord maar liefst negen satellieten. De gloednieuwe draagraket vertrok om 11u00 Belgische tijd vanop het vernieuwde ELA 1 lanceercomplex en zette de kunstmanen uit in een lage baan om de Aarde.

De hoofdvracht (LARES) werd 55 minuten na de start van de lancering uitgezet op een hoogte van 1 450 kilometer. Vijftien minuten later werden ook de overige satellieten met succes uitgezet. Vega werd ontworpen om Europa een competitieve en betrouwbare lanceercapaciteit te bezorgen wanneer het gaat over kleinere wetenschappelijke en technologische satellieten. Vandaag de dag is Europa, met zijn krachtige Ariane 5 draagraket, al marktleider in het lanceren van zware commerciële kunstmanen voor operatoren over de hele wereld. Doordat de dertig meter grote Vega raket ladingen van 300 kilogram tot 2,5 ton kan lanceren, vervolledigt deze raket de vloot van lanceerraketten die allemaal vanuit Frans-Guyana vertrekken (Ariane 5 en Sojoez). Europa heeft in de ontwikkeling van deze raket zeer veel geïnvesteerd maar gelooft dan ook rotsvast in het mogelijke succes van deze raket aangezien satellieten en wetenschappelijke platformen steeds kleiner worden. Nu de eerste Vega raket met succes gelanceerd werd, kan men vanop de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana drie verschillende draagraketten lanceren (Ariane 5, Sojoez en Vega) die gebruikt worden voor verschillende type missies. 

Vega launch

België levert grote bijdrage

De ontwikkeling van de nieuwe Vega raket heeft maar liefst negen jaar geduurd en heeft een prijskaartje van 780 miljoen euro. De belangrijkste bijdragen kwamen van Italië en Frankrijk die elk 58% en 25% van de ontwikkelingskosten om hun hebben genomen. Voor Italië is deze eerste geslaagde Vega-lancering van zeer groot belang aangezien het Vega-project ooit startte in Italië en de hoofdaannemers van de Vega raket Italiaanse bedrijven zijn (Avio en ELV). Aan de ontwikkeling namen in totaal zeven ESA-lidstaten deel waaronder ook België dat met een deelname van 6,9% een relatief grote bijdrage levert. De Belgische beursgenoteerde onderneming Sabca levert voor de eerste vijf Vega raketten belangrijke onderdelen die ondermeer de stuwkracht van elk van de drie onderste trappen moet richten. Dit 'Thrust Vector Control' systeem bestaat per rakettrap uit twee zuigers die de straalpijp enkele graden heen en weer kunnen bewegen. Een andere Belgische onderneming, Spacebel, programmeerde als softwarebedrijf dan weer de boordcomputer van deze nieuwe raket. Elke Vega raket bestaat uit vier rakettrappen en heeft bij zijn lancering een gewicht van 137 ton. De onderste drie rakettrappen maken gebruik van een vaste brandstof en zijn grotendeels gebaseerd op technologie afkomstig van de Ariane 4 en Ariane 5 raketten. Eenmaal deze worden aangestoken, kan men ze onmogelijk terug uitschakelen. Bovenop de derde rakettrap bevindt zich de op vloeibare brandstof aangedreven AVUM-trap die de ladingen in verschillende banen om de Aarde kan brengen en verschillende malen kan ontstoken worden. Naast het in de ruimte brengen van negen kleine satellieten had deze eerste lancering als belangrijkste doel om het gehele Vega-systeem te kwalificeren. Zowel de lanceerinfrastructuur, de raket alsook de lanceercampagne werden uitvoerig getest en geëvalueerd. Na deze eerste geslaagde kwalificatievlucht wordt het volledige lanceersysteem overgedragen aan het Europese lanceerbedrijf Arianespace dat zal instaan voor de operationele vluchten en de raket ook moet aanbieden aan potentiële klanten. Arianespace hoopt de Vega de eerste jaren minstens tweemaal per jaar te kunnen lanceren voor voornamelijk wetenschappelijke missies. Uiteindelijk hoopt men maximaal vijf Vega raketten te kunnen lanceren per jaar. De belangrijkste klant van de nieuwe Vega is momenteel het Europese ruimtevaartagentschap ESA dat al contracten afsloot met Arianespace voor vijf vega-lanceringen. Zo moeten Vega raketten de volgende jaren twee Sentinel aardobservatiesatellieten in de ruimte brengen alsook de LISA-Pathfinder kunstmaan dat voor het eerst zwaartekrachtsgolven in de ruimte moet detecteren. 

Vega

Negen kleine vrachten

De belangrijkste vracht aan boord van de eerste Vega raket was de Italiaanse Laser Relativity Satellite (LARES). Deze 400 kilogram bolvormige kunstmaan moet testen in hoeverre de Aarde met zijn rotatie de ruimte om zich heen meesleept. Deze theorie werd door Albert Einstein in 1915 voorspelt in zijn algemene relativiteitstheorie en is ook gekend als het 'Lense-Thrilling-Effect'. LARES bestaat uit 92 retroreflectoren die invallend licht onder exact dezelfde hoek terugkaatsen. Vanaf de Aarde zal men laserimpulsen naar de kunstmaan sturen en zal men heel nauwkeurig meten hoelang de stralen heen en terug schieten. Op die manier kunnen onderzoekers bepalen hoeveel sneller de bol om zijn as gaat draaien en hoe groot vervolgens de invloed is van de draaiing van de Aarde op de rotatie van de bol. De tweede hoofdvracht aan boord van de eerste Vega was de 12 kilogram zware ALMASat-1. Deze microsatelliet werd gebouwd door studenten en ingenieurs van de universiteit van Bologna en zal gebruikt worden voor experimentele technologische doeleinden. Zo moet ALMASat-1 nieuwe onderdelen en technologieën testen die men later in de ruimtevaart kan gebruiken. Dat Vega speciaal ontwikkeld werd voor het lanceren van kleine doelgerichte vrachten werd tijdens deze eerste lancering meteen duidelijk gemaakt doordat de zeven overige vrachten allemaal zogenaamde nanosatellieten zijn. Deze zeer kleine kunstmaantjes, ook gekend als 'CubeSat's, werden in het kader van een educatief programma ontwikkeld door Europese universiteiten in Italië (e-St@r en UniCubeSat GG), Roemenië (Goliat), Hongarije (MaSat-1), Polen (PW-Sat), Frankrijk (Robusta) en Spanje (Xatcobeo). Onder de zeven kleine passagiers bevinden zich de eerste Poolse, Roemeense en Honghaarse satellieten. CubeSats zijn 10 x 10 x 10 centimeter groot, wegen 1 kilogram en worden volledig ontwikkeld door studenten om hen ervaring te laten opdoen in de wereld van satellieten en ruimtevaart. 

Grote concurrentie

Om te kunnen concurreren met andere, kleine draagraketten, die men ook wel 'light lift launchers' noemt, is Europa ver gegaan om de ontwikkelingskosten voor Vega laag te houden. Zo heeft men zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande technologieën en werd een oud lanceercomplex op de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana omgebouwd tot een nieuw, modern lanceerplatform dat de thuisbasis wordt van de Vega. Dit leidde tot een concurrentiële prijs voor één Vega van ongeveer 30 miljoen euro. Met deze lanceerprijs moet men kunnen concurreren tegen vooral Russische en Amerikaanse lanceerbedrijven die vaak gebruik maken van goedkope omgebouwde Russische kernraketten zoals de zoals de Rockot en Dnepr raketten. Aangezien het aantal beschikbare omgebouwde kernraketten steeds kleiner wordt, is Arianespace er van overtuigd dat de Europese Vega raket een succesvolle toekomst tegemoet gaat. Arianespace hoopt dan ook binnen enkele jaren met Vega de markt van de kleinere satellieten te veroveren.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1807

Het gebeurde toen

De Duitse astronoom Heinrich Wilhelm Matthias Olbers ontdekt de planetoïde 4 Vesta. Dit is de op twee na grootste planetoïde in de hoofdring tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter en is tussen de 468 en 530 kilometer in diameter. Haar grootte en haar ongewoon heldere oppervlak maken van Vesta ook de helderste planetoïde. De vorm van Vesta is ongeveer bolvorming en het oppervlak en het oppervlak wordt gekenmerkt door een enorme krater met een diameter van 460 kilometer op de zuidpool. Foto: NASA

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken