Artistieke impressie van een gravitationele microlenseffect dat door een ‘ronddolende’ planeet wordt veroorzaakt.
Foto: Jan Skowron/Astronomical Observatory, University of Warsaw

Een team van internationale astronomen, onder leiding van Poolse sterrenkundigen, hebben een 'ronddolende' planeet ontdekt in ons Melkwegstelsel die net zo zwaar zou zijn als de planeet Mars. Tot op heden is dit de kleinste 'rondzwevende' planeet die in ons Melkwegstelsel werd ontdekt. Deze bijzondere planeet kon worden ontdekt doordat deze vanaf de aarde gezien voor een verder weg staande ster langs bewoog. 

Vandaag de dag hebben astronomen in ons Melkwegstelsel al meer dan 4 000 andere planeten ontdekt. Vrijwel al deze planeten cirkelen rondom een moederster zoals de aarde rond de zon maar daarnaast zijn er ook zogeheten 'rogue planets' of 'ronddolende planeten' die door de Melkweg zweven zonder dat ze rond een specifieke ster cirkelen. De nieuwste ontdekte ronddolende of rondzwevende planeet luistert naar de naam 'OGLE-2016-BLG-1928' en werd ontdekt met behulp van het Poolse Optical Gravitational Lensing Experiment (OGLE). Dit sterrenkundig onderzoeksproject werd in 1992 opgestart en probeert exoplaneten op te sporen door te kijken naar gravitationele microlenzen. Wanneer een 'rogue planet', vanaf de aarde gezien, exact voor een ster schuift, buigt deze gedurende korte tijd het licht van deze ster af. Dit zorgt voor een zogeheten 'lenseffect' doordat de zwaartekracht van de lens als een vergrootglas werkt dat het licht van de bron (de ster) versterkt. De kans echter om een dergelijk lenseffect waar te nemen is bijzonder klein aangezien zowel de bron, de lens alsook de waarnemer precies op één lijn moeten staan. Met het OGLE-experiment worden de helderheden van miljoenen sterren tegelijk geobserveerd waardoor de pakkans veel groter is. Al deze sterren worden constant in de gaten gehouden met de 1,3 meter telescoop van de Universiteit van Warschau die deel uitmaakt van het Las Campanas Observatorium in Chili. Bij de ontdekking van OGLE-2016-BLG-1928 duurde de microlens slechts 42 minuten wat erop wijst dat de rondzwevende planeet een massa moet hebben gehad die minder is dan de aarde, eerder vergelijkbaar met die van de planeet Mars. De duur van een dergelijk microlensverschijnsel hangt af van de massa van het object dat als lens fungeert. Aangezien er in de buurt van het microlenseffect geen andere ster te zien was, gaan astronomen er dus van uit dat het hier gaat om een ronddolende planeet. Astronomen hopen meer inzicht te krijgen in het ontstaan en de evolutie van planetaire systemen door dergelijke 'eenzame' planeten te bestuderen. 

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.