Polyus bovenop de krachtige Energia raket.
Foto: Roscosmos / RKK Energia

Op 23 maart 1983 maakte de Amerikaanse president Ronald Reagen zijn 'Star Wars' plan bekend dat vooral bestond uit de bouw van een anti-rakettenschild die raketlanceringen met nucleaire ladingen onmiddellijk moest kunnen detecteren en onschadelijk maken van gelijk waar ter wereld. Op datzelfde moment bevond Amerika zich met de Sovjet-Unie in de woeligste periode uit de Koude Oorlog. De toenmalige Sovjet president Yuri Andropov beschuldigde de Verenigde Staten ervan militaire controle te proberen krijgen vanuit de ruimte over de Sovjet-Unie. Als tegenprestatie keurde Andropov verschillende geheime militaire ruimtevaartprojecten goed voor ontwikkeling waaronder ook het geheime Skif-DM project.

In 1985 werd in de Sovjet-Unie alles in gereedheid gebracht voor het lanceren van de eerste Energia draagraket. De Energia raket was een zware tweetraps raket die vrachten tot meer dan 100 ton in een lage baan om de Aarde moest brengen. Deze raket maakte ook deel uit van het Russische Buran ruimteveerprogramma. Door de Star Wars plannen van Amerika voelde de Sovjet-Unie zich bedreigd doordat hun nucleaire installaties hun kracht zouden verliezen door middel van het anti-rakettenschild. De Sovjet-Unie moest hierdoor op zoek gaan naar nieuwe middelen om het Westen te kunnen bedreigen. Daarom besliste het Russische Ministry of General Machine Building (MOM) dat de eerste Energia raket zou uitgerust worden met een geheime militaire vracht van ongeveer 80 ton. Het MOM wou een ruimtetuig in een baan om de Aarde brengen dat onopgemerkt over Westers grondgebied kon vliegen, een nucleaire lading aan boord kon hebben en eventuele Westerse verkennings- en militaire satellieten kon uitschakelen.

Het ontwerp en de ontwikkeling van de Polyus satelliet kreeg in de Sovjet-Unie de hoogste prioriteit. Dit project werd geleid onder de persoonlijke supervisie van Minister Baklanov (later organiseerde Baklanov de coup tegen president Gorbachov) en vice minister Shiskhin. Deze twee Ministers kwamen elke week samen met de Polyus projectleiders om discussies te voeren over de ontwikkeling van het project en de onderdelen te bespreken die nodig waren. In Juli 1986 kwam het eerste Polyus testmodel aan op de Russische Bajkonoer lanceerbasis waar het verschillende testen onderging in verband met de interface voor de draagraket die deze satelliet in een baan om de Aarde moest brengen. Deze geheime militaire vracht had een lengte van 37 meter, woog ongeveer 80 ton en had een diameter van 4,1 meter. Het tuig zou gelanceerd worden door de zware Energia draagraket die in datzelfde jaar ook het Russische ruimteveer Buran met succes zou lanceren. De Energia draagraket moest in de toekomst het werkpaard worden voor het lanceren van zware Russische vrachten.

Transposrtatie van de militaire sateliet met de draagraket
De Polyus militaire satelliet wordt samen met zijn draagraket vertransporteerd naar het
lanceerplatform op de Baikonur cosmodrome - Roscosmos

De Chief Designer van het Rusische Salyut Design Bureau Yuri Kornilov bracht in het tijdschrift Earth and the Universe een artikel uit dat als titel 'Uknown Polyus' had. Hierin stonden verschillende details in verband met de constructie en het testen van deze geheime satelliet. In het artikel legt de de auteur de nadruk dat de lezers tussen de regels moeten lezen aangezien Kornilov details kent van zeer groot militair geheim. Indien de man eventuele staatsgeheimen zou prijsgeven, zou hij een gevangenisstraf riskeren tot tien jaar. In zijn artikel klaagt Kornilov verschillende malen over de enorme werkdruk en tijdsdruk die hem en zijn ingenieurs werden opgelegd om het Polyus project klaar te krijgen. De reden waarom dit van hogerhand zo snel klaar moest klaar zijn, werd nooit bekend gemaakt. Door de enorme druk op het project was men verplicht bestaande ruimtevaart onderdelen te gebruiken voor de Polyus satelliet zoals de centrale module die afkomstig was van het Mir ruimtestation programma. De Polyus zou ook een module aan boord hebben waarin Russische ruimtevaarders zouden kunnen werken en leven. Deze module werd ontworpen op basis van vorige TKS Transport Supply Spacecraft plannen ten tijde van de Saljoet ruimtestations.

Kort voor de lancering van de Polyus arriveerde de Russische president Gorbachov op de Bajkonoer lanceerbasis. Hij verbood de vluchtleiding het testen van de Polyus capaciteiten in een baan om de Aarde aangezien de president bezorgd was dat het Westen dit zou opmerken en het incident zou zien als de ontwikkeling van een nucleair wapen in de ruimte. Welke experimenten Polyus exact aan boord had is tot op heden nog steeds een vraagteken evenals het doel van deze experimenten. Kornilov sprak in zijn artikel wel over een 'laser reflector' en hij vermelde ook dat militairen op zee, in de lucht alsook op de grond werden betrokken bij het Polyus project. Volgens sommige bronnen zouden al deze militairen de opdracht gekregen hebben om op zoek te gaan naar de Polyus eenmaal deze was gelanceerd. Indien het tuig werd gedetecteerd moest men met een laserkanon vuren naar de satelliet. Eenmaal de laserstraal het ruimtetuig zou raken, zou het de straal terugkaatsen naar de Aarde door middel van de laser reflector. Op deze manier kon men de zichtbaarheid en nauwkeurigheid van de Polyus testen zonder gebruik te gaan maken van radiostralen aangezien deze zouden worden opgemerkt door Westerse landen. Op verschillende foto's van Polyus net voor de lancering is ook zien dat de kunstmaan een zwarte kleur heeft. Dit zou als reden gehad hebben dat deze kleur radar absorberend zou werken waardoor het met een radar niet detecteerbaar zou zijn.

De Polyus beschikte aan boord ook over verschillende containers waarin een combinatie zat van Xenon- en Krypton gassen die een licht zouden geven eenmaal de satelliet zich in een baan om de Aarde zou bevinden. Dit licht zou opgemerkt en onderzocht worden door mensen op Aarde waardoor men zo nieuwe informatie kon winnen over de toestand van de satelliet zonder dat men hiervoor radioverbindingen moest maken. Op 15 mei 1987 werd uiteindelijk de Energia draagraket met op haar rug de Polyus satelliet gelanceerd. Door problemen kwam de Polyus niet in zijn gewenste baan om de Aarde terecht maar stortte deze neer in de Stille Oceaan. De oorzaak van het falen lag aan een sensor die men gebruikt had uit een ander ruimtevaartproject. Omdat ingenieurs niet genoeg de tijd hadden om een nieuwe sensor te ontwikkelen, werd deze dan maar gekozen. De personen die verantwoordelijk waren voor het falen van de Polyus werden allemaal ontslagen of gedegradeerd.

Polyus lancering
Polyus klaar voor lancering - Roscosmos

Niemand uit de Reagen of Bush regering in de Verenigde Staten heeft ooit een bekendmaking of verklaring geleverd over de Polyus. In verklaringen die gemaakt werden door de Russische president Gorbachov en General Designer Pallo van het Salyut Design Bureau staat duidelijk te lezen dat de Polyus weldegelijk een militaire testplatform was en een antwoord was op het Amerikaanse Star Wars programma. De Amerikaanse marine heeft tot op heden ook nog geen verklaringen afgelegd over het onderzoek naar de Polyus die zich op de bodem van de Stille Oceaan bevindt. Het Polyus project van de Sovjet-Unie zal wellicht de geschiedenis ingaan als één van de meest geheime Russische militaire ruimtevaartprojecten. Opnieuw is dit een mooi bewijs hoe hard de Koude Oorlog gevoerd werd in de ruimte en hoe groot de verleiding was om het Westen te kunnen bedreigen en domineren vanuit een baan om de Aarde.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.